Historische Vereniging "De Zijpe"

Zoekresultaat:    Zijpe   (in veld: Dorp/buurtschap)     

Aantal gevonden publicaties : 51   (uit: 1270) Getoond wordt publicatie : 1 t/m 30	Uitgebreid zoeken
Gesorteerd op:  Meeste OCR-treffers

1.

Artikelnummer: 2008020613   Honderd jaar huisartsen in de Noord Zijpe (’t Zand) en ‘de kwestie’ ZHB 2008-02;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    HoNDERD JaaR HUISaRTSEN IN DE NooRD ZIJPE (’T ZaND) EN ‘DE KWESTIE’ L.F. (Frank) van Loo Inleiding In de Clock van Callens-ooghe van juni 2004 (19e jrg.nr.2, p. 34/5) stond een aardig artikeltje van Janny Provily over ‘dokter Oterdoom’ (1921-1935) in ’t Zand, die ook huisarts voor Callantsoog was. Ik vroeg en kreeg toestemming om dat voor de Zijper Historie Bladen te gebruiken, toegespitst op de Noord Zijpe. Het gaat over overspel van de doktersvrouw met de vervanger van haar man, semi-arts Gerbert Stam ( G. B. Schmidt ?, die van 1915-1917 (ook) in ’t Zand werkzaam was en vervolgens na zijn artsexamen van 1918 tot 1935 de huisarts van de Zuid Zijpe (St. Maartensbrug) was...) Maar hoe was de medische zorg in de Noord-Zijpe geregeld en wie waren de artsen. Tot 1870 De medische zorg in Zijpe werd in de 19e eeuw veelal door twee tot vier artsen verzorgd. Schnauffer gemeente-arts van Zijpe, dat wil zeggen dat hij de armenpraktijk verzorgde. In 1838 telde de Zijpe vier geneeskundigen: Dr. J.W. Holterman en zijn collega’s Maas, Lansdorp en P.C. Kiel. Twee jaar later werden twee gemeente-geneesheren benoemd, een voor de Noord-Zijpe (wellicht toen al in ’t Zand) en een voor Zuid-Zijpe (in St. Maartensbrug). Er waren toen ook twee vroedvrouwen. [J.T.Bremer, De Zijpe II, p.58-60.] De gemeente-artsen verzorgden de armenpraktijk; dat wil zeggen de artsen werden door de gemeente betaald om armen gratis medische verzorging en medicijnen te geven. De zoon, nederlands hervormd, huwde op 14 juli 1867 te Zijpe met Sara Holterman, de dochter van heelmeester J.W. Holterman. De beide artsen Hulst waren broers van burgemeester G.C. Hulst (Blokker 1843) van Zijpe (1870-1913). In 1884 was er een G.A. Wigersma als landman in de Zijpe gekomen; in juni 1886 vertrok hij naar Schagen. Die vestiging strekte ten nadele van ’t Zand, dat altijd een geneesheer heeft gehad, het middelpunt is van den kring, waarin de dokter der N.Zijpe zijne praktijk uitoefent en welks inwoners zich beijveren de non valeurs voor den dokter tot een minimum te beperken. Boldingh kwam uit Broek in Waterland naar de Zijpe en had kennelijk twee honden. Dokter Adriani [geboren in 1844 te Leeuwarden en in 1866 gehuwd met Maria Cornelia Wigersma; ze bleven tot 1897 in St. Maartensbrug.] van de Zuid-Zijpe was daar in 1883 gekomen, waarop Dr. J. Ensing uit Schagen met zijn zittingen in Schagerbrug stopte. Adriani kwam uit Oudendijk ten zuidwesten van Hoorn en met dokter Hulst te ’t Zand ging hij de armenpraktijk van Zijpe doen. Maar in 1893 kwam dokter Winkler Prins naar de bestuurszetel van Zijpe. J.L. Winkler Prins was geboren in 1861 in Veendam, waar zijn vader doopsgezind predikant was, en gehuwd in 1892 met Charlette Margaretha van Giffen (Schoterland 1863). Per 1 april 1893 kwam deze doopsgezinde arts vanuit Kampen naar de Noord-Zijpe om er “Gemeente-geneesheer” te worden, maar met als standplaats Schagerbrug. Bijvoorbeeld die op 13 januari 1895 van C. de Moel te Stolpen, omdat de dokter alles gedaan had om het lijden van zijn vrouw Hillegonda Pot (41 jaar, nalatende vijf kinderen) te verzachten. ZC 2 maart 1902. ZC 24 febr. 1901 Adv.; de patiënten in Zijpe e.o. waren kennelijk niet zo van het betalen. In Weststellingwerf werden in 1894, 1895 en 1897 drie kinderen Blankstein geboren; in 1900 kwam in Zijpe nr. vier. Het gezin Blankstein vertrok in 1903 naar Alphen aan den Rijn. J.C. Peters (1903-1911) De doopsgezinde Johannes Cornelis Peters was op 19 november 1873 in Amsterdam geboren en dus 29 jaar oud toen hij op 1 april 1903 werd ingeschreven in Zijpe. Kanaal en den grindweg aan HET ZAND in de Zijpe, sectie H, nrs. 654 en 576”. Kuiper Jr. te Zijpe, voor 2551 gulden. Ze was gescheiden van P.A. Audretsch en werd op 16 juni 1908 met haar twee kinderen (Louisa Francisca, Amsterdam 4 oktober 1897, en Eduard, Amsterdam 14 juni 1901) in Zijpe ingeschreven. In mei 1908 werd dokter Peters in het kringbestuur van de wijkverpleging te Zijpe gekozen, in een vergadering van de hervormde diaconieën van Noord- en Zuid-Zijpe. Ook ds. C. Met, ds. A. Groenveld en de collega-arts van Zuid-Zijpe J. van der Vijver kwamen in dat bestuur. In juli 1912 stelden Burgemeester en Wethouders voor om in de gemeente Zijpe per 1 augustus twee schoolartsen aan te stellen. In de gemeenteraadsvergadering van 1 februari 1916 werd zijn verzoek om eervol ontslag als gemeente-arts (voor de armen) en schoolarts voor de Noord-Zijpe ZC 26 december 1915; Bij mijn vertrek. per 1 januari 1916 behandeld. Daniel Johannes van den Vijver (Hoorn, 1 mei 1878, nederlands hervormd en later remonstrants) kwam per 13 juli 1902 naar de Zijpe vanuit Amsterdam. Rijn, 27 juli 1878, zonder godsdienst) G.B. Schmidt (waarnemer in ’t Zand in 1916 en 1917 en huisarts Zuid-Zijpe 1918-1935) Hij was evangelisch luthers, in 1885 in Amsterdam geboren en werkte als semi-arts vanaf 1912 als waarnemer voor dokter Oudendal [zie hierna] te Wieringerwaard. Schmidt nam ook in de Zijpe waar en vestigde zich in 1918 in St. Maartensbrug, waar hij tot 1935 zou blijven. Dokter Van Rappard nam waar, maar in de gemeente ging een adres rond om dokter Aldershof(f) te Schagen tot gemeente-geneesheer van Noord-Zijpe te benoemen. a.J.f. oudendal (1917-1921) Adrianus Jacob François Oudendal (in de volksmond en in de Zijper Courant af en toe Oudendaal genoemd) werd op 19 december 1887 in Malang (Nederlands Indië) geboren. Hij kwam met zijn gezin uit Wieringerwaard en werd op 22 juni 1917 ingeschreven in Zijpe. Hij werd per 11 oktober tot gemeente-arts voor de Noord-Zijpe en voor Callantsoog benoemd, nam de armenpraktijk waar en was al schoolarts. Hij nam zijn benoeming tot gemeente- en schoolarts voor de Noord-Zijpe aan per 9 maart 1916. W.F. ridder van Rappard werd toen voor de Zuid-Zijpe benoemd. Zij was nederlands hervormd en het echtpaar kreeg minstens vier kinderen: Amalia Catharina (Wieringerwaard, 17 april 1915), François Jacob (Wieringerwaard, 25 september 1916), Alexandrine Louise (Zijpe, 16 mei 1918) en Johanna Amalia (Zijpe, 19 juli 1920). Wat verder in dezelfde Zijper Courant van 30 april 1921 lezen we dat “voor de vacante betrekking van gemeente-geneesheer en schoolarts voor NOORD ZIJPE, zich drie sollicitanten aangemeld hebben”. Insiders verzekerden me dat Deren Douwe een pseudoniem was van dokter A.J.F. Oudendal en dat het boek speelde in Wieringerwaard en de Zijpe (’t Zand). Al lezende in deze doktersroman vallen allerlei aardige details op die wijzen op kennis van zaken betreffende Wieringerwaard en de Zijpe uit die jaren ’10 van de 20e eeuw. Hoe dan ook, dokter Oudendal en zijn gezin vertrekken in de werkelijkheid via ’s-Gravenhage naar Nederlands Indië en het leven in de Zijpe gaat rustig verder. Drie weken later wordt mevrouw Oterdoom in Zijpe ingeschreven; ze stond voordien in de boeken van het Oost-Groningse Finsterwolde. Om mee te rijden, “zittend in de kattenbak, de passagiersplaats en soms zelfs op de spatborden reden ze via de Stolpen langs het bejaardentehuis Buitenzorg van de Zijpe naar Callantsoog”. Betreft het Algemeen Tehuis voor Ouden van Dagen en Hulpbehoevenden van Zijpe, het voormalige Buitenzorg aan de Stolperweg. Opvolgers van dokter Oterdoom in de Noord Zijpe waren dokter Boersma (1935-ca. 1946), J.F.W.G. Verheul (ca. 1946-ca. 1971), dokter Kos (ca. 19712002) en D.F. de Boer (vanaf 2002). In 1932 was de eerder genoemde G.B. Schmidt, inmiddels huisarts te St. Maartensbrug (Zuid Zijpe), degene in de Zijpe met verreweg het hoogste jaarinkomen (50.000 gulden).

2.

Artikelnummer: 2006011422   Onderwijs in de Zijpe en Petten 1600-1970 ZHB 2006-01;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    (1600-1970) Zie ook: www.zijpermuseum.nl/expo/onderws/index.html 72Inleiding In het Zijper Museum zijn dit jaar twee exposities te zien: de ene over het lager onderwijs in deze gemeente in de 20e eeuw en de ander over hoe de Zijpe en Petten vanaf ongeveer1550 in kaart zijn gebracht (cartografie). De Zijpe en Hazepolder werd bedijkt tussen 1552 en 1597; de vierde poging in 1596/97 was succesvol. Een gemeentebestuur kreeg Zijpe pas na 1800. In de noordelijke Nederlanden werd het protestantisme dominant en dat geloof bepaalde in sterke mate de verdere uitbouw en de inhoud van het onderwijs. 1600-1800: zes schooltjes In 1674, toen de dorpen in de Zijpe nog nauwelijks iets voorstelden en men verspreid door de hele polder woonde, waren er vijf schoolmeesters in de Zijpe en een in Petten [zie hierna]. Gerrit Witt was zijn ONDERWIJS IN DE ZIJPE EN PETTEN 1600-1970 L.F. (Frank) van Loo Handleiding . Daarna kwam het spellen – eerst van lettergrepen, daarna van het Onze Vader, de tien geboden en andere godsdienstige teksten.1 Valcooch was onder meer schoolmeester, notaris en dichter in deze streken (Schagen of Barsingerhorn); van zijn hand verscheen in 1576 De kroniek van de Zijpe.2 St.Maartensbrug vanuit het oosten gezien; gewassen pentekening door J. Stellingwerf; 1676. Ook dienden de leerlingen ‘eerbied voor bejaarde lieden te betoonen’en moest hen ‘het onbetamelijke van dobbelen, vloeken en vechten gedurig worden voorgehouden”.4 Geen verwarming In 1827 schreef de burgemeester van Zijpe aan de gouverneur van de provincie Noord-Holland dat “de schoolgebouwen in deze gemeente des winters geene verwarming door vuur behoeven, vermits dezelve niet zeer groot zijnde (kleine lokalen) en de ondervinding geleerd heeft dat de natuurlijke warmte welke door de leerlingen wordt veroorzaakt voldoende is tegen den invloed der koude; en dat alzoo het stoken van kagchels of vuren in de scholen, nadeelig zoude zijn voor de gezondheid der leerlingen, aangezien deze voor het aanmerkelijkst gedeelte uit den boerenstand en aan de vrije lucht gewoon, tegen de koude zeer goed bestand zijn”.5 Rond 1840 werden door vijf onderwijzers 545 kinderen onderwezen. Maar in Zijpe was men nog niet meteen zover. De Anna Paulownapolder, drooggevallen in 1845, zou tot 1870 onderdeel van de gemeente Zijpe zijn. Sinds 1849 waren lichamelijke straffen verboden en nog steeds moesten prijzen en prijsjes de kinderen stimuleren te leren.7 1866: negen tellingen De gemeenteraad van Zijpe besloot in 1866 dat de lagere school in ’t Zand wel met een hulponderwijzer minder toe kon. Gedeputeerde Staten van Noord- Holland stelden dat er gemiddeld maar liefst 116 leerlingen in ’t Zand ingeschreven waren en dus werd het raadsbesluit van Zijpe ter vernietiging voorgedragen in Den Haag. Acht kinderen uit de Zijpe gingen in 1881 naar de protestants-christelijke school te Krabbendam. In 1840 berekende ik voor Zijpe: 1 op de 39 bruidegoms (2,5%) en 11 van de 39 bruiden (28%).11 Handwerkjuf . Voor 150 gulden per jaar werd in 1883/84 een handwerkonderwijzeres in de Zijpe benoemd. In 1881 kwam trouwens de eerste onderwijzeres in Zijpe en al snel wordt het normale patroon op lagere scholen: de hoofdonderwijzer heeft de twee hoogste klassen, de hulponderwijzer de twee middelste en de onderwijzeres de twee laagste klassen. Collectie Jan Blaauw. het schoolgeld in Zijpe: voor de laagste twee klassen 65 cent per kind, voor de middelste klassen 130 cent en voor de twee hoogste 200 cent. Deze man was in oktober 1872 voor het laatst in Petten geweest, toen er 96 kinderen bij de school ingeschreven waren, “waarvan 76 behoorden tot huisgezinnen die hunne vaste woonplaats hadden in de gemeente Petten, 8 tot gezinnen die er tijdelijk vertoefden en 12 tot huisgezinnen gevestigd in den Hazepolder (gemeente Zijpe)”. De minimumleeftijd voor de school moest zes jaar zijn en de kinderen uit de Hazepolder moesten in Zijpe op school.13 In 1874 was de consistoriekamer, gelegen boven het schoolokaal in de kerk van Petten, inderdaad tijdelijk tot tweede lokaal ingericht. Een extra school in west-Zijpe. Ook in 1874 klaagden ouders in het westelijk deel van de Zijpe bij het provinciebestuur over de grote afstanden die hun kinderen moesten afleggen naar de school in Burgerbrug. De uitgaven waren ƒ 2600, waarvan het rijk ƒ1800 subsidieerde en de gemeente Zijpe ƒ300 betaalde voor de leerlingen uit de Hazepolder en van de Pettemerkluft. Dat was veel goedkoper dan een apart schooltje in west-Zijpe inrichten. Maar het gemeentebestuur van Zijpe weigerde om te betalen voor het vervoer per bus door de firma P. Deutekom uit Schagen à ƒ 1,38 per kind voor de kinderen uit 12 orthodox-protestantse gezinnen uit Zijpe naar een christelijke school buiten de gemeente. Uiteindelijk dwong de provincie Zijpe in 1932 toch te betalen. Krul als onderwijzeres in Zijpe. Maartensbrug de laatste openbare les van de Landbouwwintercursus Zijpe gegeven zou worden onder leiding van A. Olie. In 1920 telde Zijpe nog vijf openbare gemeentescholen met elk 100-120 leerlingen (behalve die in ’t Zand met 60) en een bijzondere (katholieke) school in ’t Zand (200 leerlingen, inclusief 30 uit Callantsoog, Groote Keeten en Koegras). In 1925 kwam de katholieke school in Burgerbrug en vier jaar daarna kwam Petten bij de gemeente Zijpe – dat betekende een zesde openbare gemeenteschool. Acht scholen lijkt heel wat, maar Zijpe is nogal uitgestrekt en katholieke ouders deden hun kinderen op katholieke scholen en daarvan waren er maar twee. Het gemeentebestuur van Zijpe vond dat Snip z’n kinderen naar de gereformeerde school te Krabbendam moest sturen. Over de weg was het meer dan 4 km en dus zou Zijpe toch moeten betalen en dan konden de kinderen Snip net zo goed naar Schagen op school. Snip kreeg gelijk, maar de zaak was inmiddels hoog opgelopen – het gemeentebestuur van Zijpe probeerde zelfs Snip overgeplaatst te krijgen, maar daar ging werkgever Rijkswaterstaat niet in mee. Kroontjespen en inktpot doen omstreeks 1925 hun intrede op de scholen in Zijpe; tot die tijd werd nog met griffel en lei gewerkt. Aanvankelijk veranderde er weinig op onderwijsgebied in Zijpe; de gebouwen stonden er vanwege de oorlog – toen er Duitse soldaten ingekwartierd hadden gezeten – matig bij en er was weinig geld voor leermiddelen. De Zijper Courant over onderwijs (1920-1926) “De leverantie van schoolpantoffels der gemeente Zijpe is gegund aan den heer P. Grin te St. Intussen waren in 1952 radiotoestellen aangeschaft in Zijpe om de uitzendingen van de schoolradio voor de hoogste klassen te kunnen beluisteren. Hertaald door J(oop) Nederkoorn, in: Zijper Historie Bladen (ZHB) 15e jrg.nr.3. 3. J.T. Bremer, De Zijpe I, Schoorl 1985, p.75, 121/122. 4. Idem, De Zijpe II, Schoorl 1991, p. 64/65. 5. Vertrouwelijk (Gemeente)verslag Zijpe over 1840 (in RijksArchief Noord-Holland te Haarlem), verwerkt in L.F. van Loo, Zijper Jaren 1840, in: ZHB 8e jrg.nr.5. 6. J.T. Bremer, De Zijpe II, p. 64/65. 7. Idem, Zijper Jaren 1872, in: ZHB 13e jrg.nr.4, p.17. 11. J.T. Bremer, De Zijpe II, p. 105/106; L.F. van Loo, Zijper Jaren 1840, in: ZHB 8e jrg.nr.5. 12. J.T. Bremer, De Zijpe II, p. 112. 13. L.F. van Loo, Zijper Jaren 1873, in: ZHB 14e jrg. 14. Idem, Zijper Jaren 1874, in: ZHB 14e jrg.nr.2, 15. L.F. van Loo, Petten honderd jaar geleden (1889), in: P. Glas, L.F. van Loo, e.a. (red.), Petten stiefkind van de zee, Schoorl 1989, p. 102-114, i.h.b. 107. 16. J.W.G. Jansing en L. Dasberg, Onderwijs 1843-1875 en 1875-1895, in: AGN delen 12, p. 210-231 en 13, p. 129-144 en 361-372. 17. T. Paarlberg-Waiboer, Voor u gelezen in de Zijper Courant, in: ZHB 20e jrg.nr.2, p. 7-9. 18. J.T. Bremer, De Zijpe III, Schoorl 1997, p. 77. 19. Idem. 21. J.T. Bremer, De Zijpe III, p. 76-81. 22. Als 17. 23. J.T. Bremer, De Zijpe III, p. 176/177.

3.

Artikelnummer: 2006030313   'Graaf Bentinck' of grootgrondbezitters in de Zijpe ZHB 2006-03;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    (1600-2000) 45Inleiding ‘Graaf Bentinck’ was een begrip in de Zijpe. Vòòr de oorlog had deze grootgrondbezitter ook hier een tiental boerenplaatsen. De Noord-Hollandsche Levensverzekerings Maatschappij N.V. te Alkmaar, ofwel ’t Hooge Huys, had namelijk in 1954 de resterende zeven boerenplaatsen in de Zijpe, voorheen van graaf Bentinck, van de Staat (het Nederlands Beheersinstituut - NBI) gekocht. Een van de leidinggevende figuren van ’t Hooge Huys was toen mr N.J. Buur, geboren in Burgerbrug in de Zijpe. Van Trien Paarlberg-Waiboer kreeg ik de beschikking over kopieën betreffende aan- en verkopen van onroerend goed door de familie Bentinck in de Zijpe, alsmede over door haar verzamelde informatie uit de Zijper Courant. Tenslotte komen de Staat der Nederlanden, i.c. het Nederlands Beheersinstituut (NBI) en ’t Hooge Huys als eigenaren in beeld. ‘GRaaf BENTINCK’ Of GROOTGRONDBEZITTERS IN DE ZIJPE L. F. (Frank) van Loo met dank aan Harry van Loo en Anke van Loo-Mulder Kasteel Weldam te Diepenheim omstreeks 1945 (?); Nationaal Archief Den Haag, archief NBI (Nederlands BeheersInstituut). Grondbezit in de Zijpe Tussen 552 en 597 werd een groot sluftergebied tussen Alkmaar en het latere Den Helder bedijkt. Pas de vierde poging, in 596/97, slaagde en zo ontstond de Zijpe en Hazepolder. Een beperkt aantal van deze families had het ook voor het zeggen in de polder, want (groot)grondbezit was voorwaarde om in het bestuur van de Zijpe en Hazepolder te kunnen participeren. De grootgrondbezitters van in dit geval de Zijpe en Hazepolder vormden als het ware het algemeen bestuur (de hoofdingelanden) en benoemden een dagelijks bestuur, bestaande uit dijkgraaf en heemraden voor de lopende zaken. Die moesten ook wel gronden in de Zijpe bezitten, maar niet zoveel als de hoofdingelanden. In de bloeiperiode ( 597- 750) zullen dat er zo’n 80 geweest zijn, tegen 800 waren het er nog 22. 2 Omstreeks 740 was zo’n 60% van de grond in de Zijpe in handen van zeker 80 ‘uitwonende’ eigenaren. Maar al in 770 was 60% van de gronden in de Zijpe en Hazepolder in handen van ingezetenen. Zo behoorde in 950 000 ha ( 5% van het totaal) aan veertig buiten de Zijpe wonende particulieren. Voorts hadden diverse instellingen landerijen in de Zijpe in bezit. Zoals de Noordhollandsche Levensverzekeringsmaatschappij te Alkmaar ( 32 ha), de Sint Radboudstichting (9 ha), het R.K. Genootschap Sint Maarten (50 ha), het R.K. Jongensweeshuis Amsterdam (33 ha) en Huize Van Strijen (voorheen Algemeen Weeshuis Zijpe). In totaal was in 950 3.844 ha gepacht land en.890 ha eigendom van agrariërs. 3 REGENTEN als eigenaren: de Van Strijens Een goed voorbeeld van zo’n uitwonende grootgrondbezittersfamilie in de Zijpe was het Amsterdamse regentengeslacht Van Strijen. In 699 kocht hij in de Zijpe het buiten Ananas (Ruigeweg, polder Ooster N), drie jaar later volgde een hofstede met landerijen in de polder C ( ‘Uijt den Haeck’ aan de oostzijde van de Groote Sloot tussen St. Van 708 tot aan zijn dood was hij hoofdingeland van de Zijpe. Het verhaal gaat dat de familie Van Strijen omstreeks 730 zoveel landerijen in de Zijpe bezat, dat men over eigen grond van de Westfriese dijk in het oosten naar de duinen in het westen kon lopen (of te paard). Wel waren er de Egalementsloten - hoe de Van Strijens die passeerden vertelt het verhaal niet. 4 Vererving naar de aDELLIJKE faMILIE Van Wassenaer 5 Erfgename van het grootgrondbezit van de Van Strijens in de Zijpe was uiteindelijk de zuster van mr Quirijn van Bambeeck van Strijen, Jacoba Elisabeth van Strijen (geboren op 4 december 74 in Den Haag, overleden in 8 6), die in 767 huwde met Carel George Graaf van Wassenaer, Vrijheer van Obdam, Zuidwijk, Hensbroek, Spierdijk en Wogmeer, Heer van Twickel, Weldam enz. ( 733- 800). Zij erfde bij het overlijden van haar grootmoeder Jacoba Elisabeth in 8 6 onder meer Wildrijk en Ananas in de Zijpe. De gravin schonk jaarlijks een bedragje aan het Algemeen Armbestuur van Zijpe. Was dit bedrag vorig jaar ƒ25,40, thans is door de armvoogdij te Zijpe ontvangen ƒ42,40. Hij liet zich hier (in de Zijpe) niet zo vaak zien. Maar het was zo’n slechte tijd in de jaren dertig.” 2 Bezittingen in de Zijpe/het Wildrijk De familie Bentinck bezat in de Zijpe gemiddeld zo’n tien boerenplaatsen, waarvan een met een bosje (Ananas), en nog een apart bos voor de jacht (het Wildrijk). Omstreeks 620 was op de slechte zandgronden in het westen van de bedijking de Zijpe een grote buitenplaats aangelegd. Heer De Moor, Burgemeester van Zijpe, de rentmeesters van de bezittingen van Graaf Bentinck, de heeren Swaets en Kaan(...)” (de part-time collega’s van M. de Lange). duinweg, westelijk van het Wildrijk – net over de Egalementsloot. Mevrouw Kuit-Broersen: “De wereld op Duinoord was dichtgeplakt met kranten in de ogen van mijn moeder Jacoba Klerk (boerendochter uit de Schermer, wier broer burgemeester van Krommenie werd).” Er was geen waterleiding, electra kwam pas in 95 – elders in de Zijpe in 923 - en de waterleiding nog later. In de Zijpe resteerden dus in 954 zeven boerenplaatsen, wat losse stukjes land en bosjes. Maartensvlotbrug (gemeente Zijpe, sectie G nr. 426 – groot 20 aren) voor 600 gulden verkocht aan de Coöperatieve Zuivelfabriek De Eensgezindheid. De secretaris van de stichting Het Noordhollandsch Landschap wendde zich op 7 november 953 schriftelijk tot het NBI: Boerderij De Bocht in de oude staat; foto Piet Bosman. “Naar ons dagelijks bestuur heeft vernomen, voert U nog steeds het beheer over het bosje ‘Ananas’ in de Gemeente Zijpe, dat toebehoord heeft aan nu wijlen Graaf Bentinck te Weldam bij Goor. Zou die strook in de koop begrepen moeten zijn dan zullen we ons daarbij neerleggen maar voor die strook, die buiten het aaneengesloten boscomplex valt, hebben we niet die belangstelling, die wij voor de rest van het bos wel hebben.” Niet vermeld wordt dat de stichting in 940 al het bos het Wildrijk van graaf Bentinck had aangekocht, ook in de Zijpe. Mr N.J. Buur De eind 9 4 in Burgerbrug (Zijpe) geboren Niek Buur bezocht na de, door zijn vader Arie gebouwde, lagere St. Het Ananasbos, de boerderijen Ananas en Nabij Ananas en de molen bij het Noordhollands Kanaal. BV Zijpe Beheer Op enig moment 9 is BV Zijpe Beheer opgericht, een dochter van ’t Hooge Huys, die ruim 200 ha land in de Zijpe en omstreken liet bewerken. Hij zag toekomst in de bollenteelt en de daarvoor zo gewenste grofkorrelige zandgrond was voorhanden in het westen van de Zijpe en in Callantsoog (in 990 opgegaan in de gemeente Zijpe). Zijpe Beheer verwierf vanaf 976 8 ha van de hoeve Claes Corff in de Zijpe, later volgden Wildrijk met 24 ha, Nabij Ananas met 25, Ananas Oost met 50 en 3,5 ha in ’t Zand. Hoe het tegenwoordig met het grootgrondbezit in (de) Zijpe gesteld is, onttrekt zich aan mijn waarneming. Noten:. J.T. Bremer, De Zijpe. Zie vooral ook P. Dekker, Godert van Bocholt enige heer, grootgrondbezitter en zoutzieder van de Zijpe, Schoorl 998, 2. Zie L.F. van Loo, Het ‘Vermakelyck Landtleven’ op de buitenplaatsen in de Zijpe in de 7e en 8e eeuw, in: Zijper Historie Bladen (ZHB), 6e jrg.nr., p. 8- 0, vooral het kaartje op p. 8). 3. J.T. Bremer, a.w., p. 22. 4. P. Dekker, Oude boerderijen en buitenplaatsen langs de Zijper Grotesloot, deel Oostzijde, Schoorl 986, p. 28/29, 45/46, 95-200, deel 2b Westzijde (vervolg), p. 858-860. 5. Maartensvlotbrug in de Zijpe.

4.

Artikelnummer: 2008030312   Het Noord-Hollands kanaal: de jaagdienst erlangs, de vlotbruggen/pontjes erover en de Kolksluis erin. ZHB 2008-03;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    (1822-2007) Zijpe en het water: vriend en vijand . Dwars door de Zijpe. In de Zijper(zee)dijk kwam een keersluis, die het (soms zoute) water uit de Zijpe moest houden. Vervolgens werd hoofdzakelijk in 1822 door de Zijpe het Noord-Hollands kanaal gegraven. Wat later kwam er ook een station in Zijpersluis. • de jagersbazen waren verantwoordelijk voor het vlot en ordelijk jagen van de schepen. • het tarief was 80 cent per uur per paard; voor het traject door de Zijpe (’t Zand – Zijpersluis = 2,5 uur gaans = per paard 2 gulden. Joost Lanser uit St. Maartensbrug in de Zijpe diende in 1840 een request in bij Domeinen om voor tien jaar ‘algemeen jagersbaas’ voor het Noord-Hollands kanaal te mogen worden. Op 7 september 1828 trouwde hij de toen 17-jarige Maartje, dochter van de rijke graanhandelaar en sinds 1826 burgemeester van Zijpe Gerrit Joschemsz. Van 1848 tot 1855 was Lanser dijkgraaf van de Zijpe en Hazepolder, waarna hij het fraaie buiten Brandtwijk benoorden St. Maartensbrug, geërfd van zijn schoonfamilie, betrok. In het Provinciaal Verslag over 1878 lezen we op p. 88: “De jaagdienst langs het kanaal was tot 31 december 1877 aangenomen door J. Kruijer te Zijpe”. [In 1875 nog had het ministerie van Binnenlandse Zaken toestemming gegeven om de jaaglonen tot eind 1876 te verhogen met 15 cent per paard per uur.] “Doch nu in den loop van 1877 vergunning werd verleend om met stoomboten twee houtvlotten tegelijk te slepen, verloor de jagerij alle betekenis en maakte de aannemer gebruik van het hem bij contract van aanneming verleend regt, om de overeenkomst op te zeggen”. Die was geboren in Zijpe in 1814, als zoon van landman Klaas Kruijer en Trijntje Kater. Op z’n 24e trouwde de katholieke Jacob in 1839 met Jannetje Visser, een 18-jarig hervormd in Zijpe geboren weesmeisje. Er is dan al een zoon Arie (geboren in 1837 of 1838) en er volgen er zeker nog vijf, waarvan Klaas (geboren in Zijpe ca. 1840) de oudste is. Lucratief Opvallend is wel dat drie Kruijers hoog ‘scoorden’ in de aanslagen voor de Hoofdelijke Omslag Zijpe in 1870. Noten: [1] J.T. Bremer, De Zijpe II, p. 19-21. [2] Idem, p.31; L.F. van Loo, ’t Zand. Van uitspanning tot hoofddopr van de Zijpe, in: ZHB 26e jrg. nr.?] [3] P.Dekker, Een ‘gulden snede’ door het Zijper geslacht Blaauboer, p. 536/537. [4] Idem. [5] P. Dekker, Oude boerderijen en buitenplaatsen, p. 446. [6] L.F. van Loo, Kustdorpje wordt havenstad. Den Helder 1800-1900, p. 75/76; C. Otter, Van houtzaagmolen ‘De Nijverheid’ tot Stoomhoutzagerij Blaauboer en Cie. (’t Zand), in: ZHB 19e jrg.nr.3, p.3. [7] L.F. van Loo, Zijper Jaren 1861, 1865 en 1874, in: respect. ZHB 1991-1, p. 3-5, 1993-1, p.3-5 en 1996-2, p. 11-13. [8] J.T. Bremer, De Zijpe II, p. 96/97 en bijlage 3, p.210. Collectie Zijper Museum. 2. DE VLoTBRUGGEN EN PoNTJES Het in 1824 officieel geopende Noord-Hollands kanaal tussen Amsterdam en Den Helder doorsneed de Zijpe. Ook is gebleken dat paarden aan dien overtocht moeilijk gewennen”. 2 De thans resterende drie vlotbruggen in de Zijpe zijn eigenlijk pontonbruggen. Het gemeentebestuur schreef tenslotte dat “de Zijpe reeds in onderscheidenen opzigten door de daarstelling van het kanaal buitengemeen is benadeeld”. Burgemeester en wethouders van Zijpe schreven op 25 november 1924 aan het gemeentebestuur van Schoorl. Op 28 november 1924 schreef A. Kapitein aan de burgemeester van Zijpe. Desnoods met subsidie van het rijk en zonodig van de gemeenten Zijpe, Schoorl, Warmenhuizen en de Hondsbossche voor de armlastige gemeente Petten (tot 1929 zelfstandig, vervolgens bij Zijpe). Ook de dijkgraaf en de secretaris van de Zijpe en Hazepolder schreven BenW van Zijpe: de polder wilde dat het pontveer behouden bleef. Tarieven pontveer 4 De Ontvanger der Registratie en Domeinen te Alkmaar schreef op 4 augustus 1926 aan BenW van Zijpe betreffende het tarief veergelden “Te heffen voor het veer aan de Jacob Claasensluis [Zijpersluis] over het Noordhollandsch Kanaal”: kinderen jonger dan 14 jaar betalen, net als militairen van lage rang, anderhalve cent; volwassenen 2 cent; paarden en koeien 5 cent (indien kleiner dan 1.20 meter echter maar 2 cent). Op 20 september 1926 schreef BenW van Zijpe aan N. Kooijman te Zijpersluis, dat de gemeente geen veergelden zal betalen voor zijn in Burgerbrug schoolgaande kinderen. Ophaal-, draai-, schip- en vlotbruggen overspannen eeuwenlang het water, in: Heemschut juni 2006, p. 16-19. (2) K. Kuipers in een artikel in de Schager Courant van 8 maart 1996. (3) J.T. Bremer, De aanleg van het Groot Noordhollandsch Kanaal door de Zijpe, in: ZHB 8e jrg.nr.4, p.5-18. (4) RAA, GAZ (Gemeente-archief Zijpe) 1812-1939, inv.nr. 1572 Vrachtwagen te zwaar voor een Zijper vlotbrug, in 1972. Tot 1990 was dit het drie-gemeentenpunt: Callantsoog, Anna Paulowna en Zijpe. Die dijk was eigendom van de Zijpe en Hazepolder, maar het polderbestuur was er niet in gekend. In 1822 vooral werd het gedeelte door de Zijpe gegraven. In de Zijpe was men echter niet blij met dat nieuwe tracé door de Ooster Egalementsloot: “men is algemeen van gevoelen dat indien men tot dit kanaal de Groote Sloot had kunnen bezigen (…) veel tot genoegen en welvaart der gemeente zoude hebben toegebragt.” De Zijper schutsluis Het ging koning Willem I er vooral om een zo snel mogelijke verbinding voor zee- en oorlogsschepen tussen Amsterdam en Den Helder (de Noordzee) te maken. Hij voerde in 1822 ook het graven/vergraven van het stuk kanaal door de Zijpe uit. Fragment digitale topografische kaart gemeente Zijpe 2006. Klachten In 1819 waren er al klachten over ‘zeewater’ uit het Koegraskanaal dat ondanks de keersluis toch de Zijpe in kwam. De rest van het jaar diende de sluis, volgens het gemeentebestuur van Zijpe, tegelijk met de zeesluis in Den Helder bij eb geopend te worden “ter ontlasting van het overtollige water vanuit het zuiden” [de Schermerboezem en de Zijper boezem]. Voorjaar 1900 had hij nog geadverteerd: “Ten strengste verboden kievitseieren te zoeken op het land van Jn en P. Bijvoet, Kolksluis te ’t Zand”. onderwijskwestietje In maart 1894 was er zowaar een onderwijskwestie: kinderen uit Callantsoog, Anna Paulownapolder en Wieringerwaard gingen naar de dichtsbij gelegen scholen in de Zijpe, resp. in ’t Zand en Oudesluis. In 1899 is een spoorlijntje aangelegd van de Kolksluis via Groote Keeten naar Callantsoog voor de aanvoer van materialen ten behoeve van de kustverdediging (strandhoofden aanleggen onder meer). “Een zekere Kooiman” De gemeenteraad van Callantsoog besprak in juli 1902 het volgende: “een zekere Kooiman, tijdelijk wonende aan de Kolksluis en werkzaam aan de boschjes langs het N.H.kanaal”, weigerde 1,80 gulden schoolgeld te betalen voor zijn kinderen. “Deze persoon komt zich ieder jaar tijdelijk vestigen, woonde vroeger in de Zijpe en betaalde toen geen schoolgeld, omdat die gelden in die gemeente niet worden geheven. [voor inwoners van de gemeente Zijpe was het onderwijs gratis] Nu hij echter in de gemeente Callantsoog woont, mogen zijn kinderen niet meer gratis aan de school te ’t Zand het onderwijs volgen”. In geval van brand In een gemeenteraadsvergadering van Callantsoog in 1909 stelde raadslid Hoogschagen voor om de polder Zijpe te verzoeken, om in het geval van brand bij de Kolksluis en omgeving met de Callantsoger spuit “langs den Zijpdijk te mogen rijden”. Bronnen: J.T. Bremer, De Zijpe II, p. 19-26; Idem, Hoge Heren van de Zijpe en omstreken. J.C. de Leeuw (1816-1880), in: ZHB 15e jrg.nr.2, p. 28-30; L.F. van Loo, Zijper Jaren 1861 en 1872, resp. in: ZHB 9e jrg.nr.1, p.3-5 en 13e jrg.nr.4, p. 16-18; De Zijper Couranten 1879-1940 en de Schager Courant 1941-1948.

5.

Artikelnummer: 2008010309   Zijpe en het water: vriend en vijand, een inleiding ZHB 2008-01;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    (1250-1980) Zijpe en het water . ZIJPE EN HET WaTER: VRIEND EN VIJaND, EEN INLEIDING L.F. (Frank) van Loo Dit is het inleidend artikel op een reeks artikelen, waarin dit jaar in de Zijper Historie Bladen aandacht besteed wordt aan allerlei facetten van het thema ‘Zijpe en het water: vriend en vijand’. Dat is de titel van de expositie in het Zijper Museum in Schagerbrug in 2008. [In maart t/m december iedere woensdag- en zondagmiddag van 13 tot 17 uur te bezoeken, in de oostelijke vleugel van het gemeentehuis van Zijpe aan de Schagerweg in Schagerbrug.] De illustraties zijn, tenzij anders vermeld, uit de collectie van het Zijper museum te Schagerbrug HET BUITENWaTER aLS VIJaND Een uitgestrekt waddengebied Zo’n 750 jaar geleden, omstreeks 1250, ontstond bewesten Schagen een uitgestrekt waddengebied met in het oosten het Sint Maartenszwin (nu ongeveer de Groote Sloot en de voortzetting naar het zuiden van het Oude Veer): de Zijpe. Bij noordwester stormen liep die Zijpe onder water en werd de WFOD bedreigd. Bedijking van de Zijpe Intussen kreeg in 1552 kanunnik, kunstschilder en uitvinder Jan van Scorel (zoon van de dorpspastoor van Schoorl en in Alkmaar op de Latijnse school gegaan) te Utrecht van keizer Karel V toestemming om dat waddengebied de Zijpe te bedijken. Maar toen kwam/bleek de klimaatverandering, die met veel hogere golven gepaard zou gaan… Is de Hondsbossche niet meer veilig? GAAN WE TERUG NAAR AF? (dat is een van de thema’s van de expositie Zijpe en het water) STEL DAT DE HONDSBOSSCHE DOORBREEKT, WAT GEBEURT ER DAN? De bedijking van de Zijpe vooraf in beeld gebracht door(het atelier van) Jan van Scorel in 1552. Daar ligt deze nog, verhoogd, versterkt en landinwaarts verbreed. HET BINNENWaTER aLS VIJaND Maar ook het binnenwater kan ernstige overlast bezorgen: overtollig water door bijvoorbeeld hevige regenval in de Zijpe zelf en/of teveel aanvoer van water vanaf het deel van de Schermerboezem ten zuiden van de polder. De Zijpe is onderdeel van die Schermerboezem, waarin vroeger vooral de Groote Sloot en later het Noordhollands Kanaal en het kanaal Stolpen-Schagen-Kolhorn belangrijke schakels waren en zijn. [zie hierna] overtollig water Een bedijking van langs de kust aangegroeide en opgeslibde gronden, zoals de Zijpe, loosde overtollig binnenwater door gebruik te maken van het tijverschil (tussen eb en vloed) via een of meer sluizen op zee. Sluizenstelsel Om overtollig water kwijt te raken was in de Zijpe een heel stelsel van sluizen aangelegd. Bij de aanleg van het Noordhollands Kanaal tussen 1819 en eind 1824 (het gedeelte door de Zijpe in 1822), dat Den Helder met Amsterdam verbond, kwam er ten noorden van ’t Zand in de Zijper zeedijk nog een sluis: de Zijper schut- of Kolksluis. De ‘Kolk’ Het overtollige (regen-) water van de Zijpe moest via de boezem (Groote Sloot en Egalementsvaarten) en de sluizen in de noordflank naar de Zuider-/Waddenzee afvloeien. Omdat delen van de Zijpe (in het oosten en zuiden) min of meer beneden de zeespiegel lagen. Het omslagplichtig gebied van de Schermerboezem. HET WaTER aLS VRIEND In de jaren 1922/23/24 kwam er waterleiding (en electriciteit)in de Zijpe. Doch door de vele regens van den laatsten tijd, hebben we daar direct geen gebrek aan”. HET BINNENWaTER: GRooTE SLooT EN NooRDHoLLaNDS KaNaaL - DE SLaGaDERS VaN DE ZIJPE De scheepvaart De in 1597 definitief bedijkte Zijpe had in de Groote Sloot, die door de gehele polder liep, een prachtige waterweg. In 1674 telde de Zijpe 15 beurtschippers: 12 op Alkmaar en 3 op Amsterdam. De boete kwam ten goede aan de ‘algemeene armen’ van de Zijpe. MoLENS Hoewel de Zijpe een bedijking is, liggen en lagen delen ervan onder zeeniveau. Stoomgemalen zijn er nooit gekomen in de Zijpe; daar was geen noodzaak toe in deze relatief hoog gelegen bedijking. Electrische gemaaltjes kwamen er na de electrificatie van Zijpe in ca. 1925 wel. De trekschuit (en de postwagen) Zeker vanaf 1703, maar wellicht ook eerder al, was in de Zijpe –evenals elders trouwens – de trekschuit het vervoersmiddel voor passagiers. In de Zijpe eerst alleen in ’t Zand, vervolgens ook in Zijpersluis. Het was kennelijk een lucratieve bezigheid want de er bij betrokken Kruijers behoorden tot de hoogst aangeslagenen in de Hoofdelijk Omslag (inkomstenbelasting) in de Zijpe. IJspret en binnenvisserij Zeker op de Groote Sloot waren in de diverse dorpen, als het vroor, ijsbanen. In de sloten en vaarten van de Zijpe werd ook gevist, door een paar beroepsvissers en later ook door sportvissers. Toerisme zou een belangrijke economische factor voor Zijpe worden. Waterstaat en waterschappen ten noorden van het IJ tot 1800, in: Hollanders en het water deel 1, Hilversum 2007, p. 23-60 en D. Aten, De Zijpe (1597), in: Zee van land, Woemer 2005, p.85-104.

6.

Artikelnummer: 2015030309   Bond van boerinnen en andere plattelandsvrouwen afdeling Zijpe opgericht in 1935 ZHB 2015-03;   auteur: Boots, J. (Jacob)    (1930-2015) Op 23 januari jl. is door de afdeling Zuid Zijpe van de Vrouwen van Nu, feestelijk het 80 jarig bestaan gevierd in het restaurant van De Watersnip in Petten. Met dit artikel kijken we terug op een vereniging, die dubbel en dwars zijn bestaansrecht heeft verdiend. In de 80 jaar van haar bestaan heeft de vereniging veel bijgedragen aan ontwikkelingen op het platteland en met name de plek van de vrouw hierin. Momenteel heeft de afdeling 89 leden. BOND VAN BOERINNEN EN ANDERE PLATTELANDSVROUWEN AFDELING ZIJPE OPGERICHT IN 1935 Jacob Boots Op 23 januari jl. is door de afdeling Zuid Zijpe van de Vrouwen van Nu, feestelijk het 80 jarig bestaan gevierd in het restaurant van De Watersnip in Petten. En in deze woelige tijden werd door de landelijke vereniging van plattelandsvrouwen een beroep gedaan aan de vrouwen in de Zijpe om een plaatselijke vereniging op te richten. Deze was goed bekend in de Zijpe en had veel contacten met jonge boeren. Op 9 januari 1935 neemt het zijn beslag en wordt de afdeling Zijpe opgericht als onderdeel van de landelijke Bond van Boerinnen en andere plattelandsvrouwen. De afdeling stelt een brief op aan de commissaris van de koningin van Noord-Holland, met het verzoek om J.A. de Boer, gemeentesecretaris in Schagerbrug voor te dragen als Burgemeester van de Zijpe. Tevens gaat er aanvullend een verzoek naar gedeputeerde staten om de buslijn Slootdorp, de Zijpe, Alkmaar te gunnen aan de HABO. We weten nu dat gemeentesecretaris De Boer geen burgemeester is geworden. Met bussen werden de dames opgehaald uit de omliggende plaatsen in de Zijpe. Er was overleg met de twee Witte kruisverenigingen in de Zijpe. Die uit Petten en “Zijpe en Callantsoog.â€� Er werd gezamenlijk een commissie benoemd die voortvarend aan de slag ging om de Thuiszorg te promoten. In de Zijpe gaat het niet goed met de opzet van de thuiszorg. Die zijn al gestopt en na een laatste bestuurvergadering op 16 september 1942 wordt het stil rond de afdeling van de Zijpe. De oorlog was voorbij en er heerste veel vreugde en blijdschap in de Zijpe. Direct na de oorlog kwam er een afsplitsing van afdeling de Zijpe in een Noord en Zuid Zijper afdeling. De Zijpe was een uitgestrekte gemeente en de onverlichte wegen waren van een dermate kwaliteit dat het vaak moeilijk, zij het niet onmogelijk was om bijeenkomsten en vergaderingen in de avonduren te bezoeken. De afdeling Zuid Zijpe floreerde en er kwam een enorm aanbod van cursussen, excursies en bezoeken. Van de gemeente Zijpe kreeg men een verzoek om zitting te nemen in de plaatselijke commissie van prijsbeheersing die van overheidswege was ingesteld in de naoorlogse dagen. In het jaarverslag van 1961 schreef de secretaresse: “Wat zullen die mannen in de Zuid Zijpe lekker eten.â€� Misschien zijn er toch achteraf wel mannen geweest die blij waren dat hun vrouwen Blouse naaien bij Marian de Graaf voor de cabaretopvoering in Warmenhuizen op 2 feb. 1984 v.l.n.r. Ondanks dat de Bond voor Plattelandsvrouwen geen geloofsrichting aanhing, stond men wel open voor de “anders denkendenâ€� Vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw was er dan ook jaarlijks een gezamenlijke bijeenkomst met leden van de hervormde vrouwenvereniging uit Sint Maartensbrug en de Doopsgezinde gemeente Zuid Zijpe. Met het optreden van de voorstelling: â€�Op vleugels door de Zijpeâ€� in 1997 werd met het optreden voor 400 jaar Zijpe de groep ontbonden. Deze ontwikkelingen heeft in ieder geval grote gevolgen voor het ledental van de diverse vrouwenbewegingen in de Zijpe. In de Zijpe sluit na 25 jaar De Nederlandse afdeling voor huisvrouwen afdeling Petten in 1995 haar deuren. Ook de eigen zuster afdeling Noord Zijpe stopt er mee. Vanuit deze vereniging vonden velen hun weg naar de afdeling Zuid Zijpe waar zij met open armen werden ontvangen.

7.

Artikelnummer: 2008011824   ‘t Zand, van uitspanning tot Hoofddorp in de Zijpe ZHB 2008-01;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    (1600-1996) Zijpe en het water L.F. (Frank) van Loo ’T ZaND, VaN UITSPaNNING ToT HoofDDoRP IN DE ZIJPE Inleiding ’t Zand is tegenwoordig een van de hoofddorpen van de gemeente Zijpe. Het vrij drukke reizigersverkeer door de Zijpe had geleid tot diverse herbergen/logiesaccomodaties, zoals Het Wapen van Zijpe in Schagerbrug en Het Wapen van Alkmaar in ’t Zand. Vòòr 1700 was de Alkmaarse wijnhandelaar Jan Willemsz Winder eigenaar van de herberg op de hoek van de Keinsmer- en de Bosweg, waar “de tapneringe lange jaren in gedaan is”. Een andere zus, Elizabeth, trouwde in 1752 met Ds Johannnes Wilhelmus Bruijn, de in 1750 uit Leiden gekomen predikant van de hervormde gemeente Zuid-Zijpe. Diederik overleed in 1797; zijn weduwe bleef in Schagen wonen en hertrouwde in 1799 met de kapitein op Suriname Jan Jacobsz de Vries (van De Surinaamse Vriend aan de Groote Sloot [nu nr. 400 in Schagerbrug] in de Zijpe), die in 1825 op z’n plantage in Suriname overleed. Guurtje was in 1794 in de Zuid Zijpe geboren en op enig moment gehuwd met Andries Hartsinck, griffier bij het Vredegerecht (zoiets De postwagen in 1830; hiermee werd de wagendienst van Alkmaar naar Den Helder v.v.via ’t Zand onderhouden. Nog in hetzelfde jaar vroeg het gemeentebestuur van Zijpe toestemming aan Domeinen om een school te mogen bouwen “op den hoogen stort grond van het Noordhollandsch Kanaal aan de oostzijde”. Noord-Hollands kanaal In 1817 was men begonnen met de bedijking van het Koegras ten noordwesten van de Zijpe. In 1819 werd met de aanleg begonnen; eerst zou het tracé door de Zijpe Keinsmervaart-Groote Sloot (de route van de trekschuit) zijn. In 1822 werden sluis en kanaal door de Zijpe gerealiseerd: op 21 mei van dat jaar zouden er 9.000 à 10.000 ‘koppen’ aan het werk geweest zijn – alles gebeurde met de hand. In 1851 schrijft Van der Aa: “Het Zand: buurt in de Zijpe, arrondissement en 5 uur ten N. van Alkmaar en 1½ uur N.W. van Schagen, gem. Zijpe en Hazepolder, 1 uur ten N. van Schagerbrug, aan het N.Holl. kanaal en den grooten weg tusschen Amsterdam en den Helder. In 1857 was de school van ’t Zand al niet meer de allerkleinste van Zijpe. Die stond in de Anna Paulownapolder, die in 1844/45 was drooggemaakt en tot 1870 bij de gemeente Zijpe hoorde. Literatuur J.T. Bremer, De Zijpe I, II en III, Schoorl 1985, 1991 en 1997; Idem, Ontstaan van de buurtschap ’t Zand, in: Zijper Historie Bladen 2e jrg. nr. 5 (april 1984), p. 16-18; P. Dekker, Oude boerderijen en buitenverblijven langs de Zijper Grotesloot delen 1, 2a en 2b, Schoorl 1986, 1988 en 1991; G.J. Honig, Te warskip. In de herberg op ’t Zand anno 1774, in: De Speelwagen 1954, p. 270-278. J. Baken (1977), Gezinssamenstellingen van Zijpe tot 1811, in: Zijper Museum te Schagerbrug. Toen het Groot Noord-Hollandsch kanaal gemaakt werd en in zijn loop door de Zijpe noodzakelijk het netwerk van lange en dwarswegen en egalementvaarten doorsneed, toen kwam het in het Noorden dicht langs het punt waar Keinsmerweg en Boschweg elkaar kruisen. Dit buurtje droeg den eenvoudigen naam van ’t Zand of bij nauwkeuriger adresseering ‘het Zand in de Zijpe’, omdat er in Groningen en Zeeland ook die plaatsnaam bestaat. Zoo ontstond er in dezen afgelegen hoek van de Zijpe als het ware een vreemdelingenverkeer, dat, hoe gering dan ook, van invloed moest zijn op de dorpelingen, die uit welbegrepen eigenbelang zich leerden aanpassen voor den omgang met allerlei volk, dat men over den weg ontmoeten kon. Toen het kanaal buiten de Zijpe tusschen twee dijken over de gronden van het Koegras tot aan de haven van het Nieuwediep was uitgelegd, was daarmee dat Koegras afgesloten van de zee en gevormd tot een nieuwen polder die mettertijd bewoond en in kultuur gebracht werd en de neringdoenden van ’t Zand profiteerden van dit nieuwe afzetgebied onder allerlei vorm. Zoo was door het een met het ander in de eerste 40 jaren na de opening van het Groot Noord-Hollandsch Kanaal de eertijds kleine buurt ’t Zand aangegroeid tot een dicht bebouwd gezellig dorp, met een welvarende vreedzaam levende bevolking, tot een plaats, die een nieuw centrum vormde in de gemeente Zijpe. Bij de herdenking van de opening van het Groot Noord-Hollandsch kanaal is er dus ook voor de bevolking van ’t Zand in de Zijpe alle reden, om even terug te denken aan het verleden, aan de dagen hunner ouders en voorouders. S. .

8.

Artikelnummer: 2019041922   De 'vergeten' buitenplaatsen van de Zijpe ZHB 2019-04;   auteur: Veer, B. van der (Bert)    Wie aan buitenplaatsen van rijke Amsterdamse kooplieden denkt, denkt aan de Beemster en de Vechtstreek. Maar de Noord-Hollandse droogmakerij De Zijpe – gelegen boven Alkmaar- was in de zeventiende eeuw minstens zo populair onder de hoofdstedelijke regentenfamilies. Zo begint een heel leuk artikel dat in mei 2019 verscheen in het eerste nummer van het nieuwe blad ‘Het Buiten’. Na overleg met de auteur, Bert van der Veer, besloot de redactie dit artikel met enkele aanpassingen ook op te nemen in de ZHB, uiteraard met toestemming van de uitgever van ‘Het Buiten’. DE ‘VERGETEN’ BUITENPLAATSEN IN DE ZIJPE Bert van der Veer Wie aan buitenplaatsen van rijke Amsterdamse kooplieden denkt, denkt aan de Beemster en de Vechtstreek. Maar de Noord-Hollandse droogmakerij De Zijpe – gelegen boven Alkmaarwas in de zeventiende eeuw minstens zo populair onder de hoofdstedelijke regentenfamilies. De kaart van Zoutman van de Zijpe uit 1665 waarop al veel buitenplaatsen staan ingetekend. De Zijpe en de Beemster zijn qua oppervlakte verreweg de grootsten van de tientallen watergebieden die in de periode tussen 1533 en 1647 werden drooggemaakt. De Zijpe heeft een oppervlakte van 6755 ha en de Beemster 7100. Onder de oorspronkelijke investeerders in De Zijpe, die werd drooggelegd in 1597 (nadat een eerdere poging door Jan van Scorel was mislukt), waren veel Amsterdamse kooplieden. Naast edellieden – denk aan Jacob Unico Wilhelm graaf van Wassenaer, die twee buitens in De Zijpe bezat (‘Wildrijk’ en ‘Ananas’)- legden Amsterdamse en Alkmaarse regenten en burgermeesters hier hun buitens aan, maar ook veel andere leden van belangrijke Nederlandse families. Na de desastreuze gevolgen van de Vierde Engels-Nederlandse Oorlog (1780-1784) en de economische recessie aan het einde van de achttiende eeuw waren er rond 1790 nog maar 18 buitens in de Zijpe over. De naam van dit grote buitenverblijf in de Zijpe was waarschijnlijk gekozen omdat het op een slot leek en omgracht was. Ondanks zijn belangrijke posities was Jacob toch veel aanwezig op zijn buitenverblijf in de Zijpe en heeft ook functies binnen de polder vervuld. Het buitenverblijf ‘Zeeslot’ is uiteindelijk 30 jaar lang in handen geweest van de belangrijke geslachten De Graeff, Bicker en Trip. ‘Sluiswijck’ van de familie Pauw Een andere belangrijke familie met een buiten in de Zijpe was de familie Pauw. Zij bezaten naast hun slot in Heemstede ook het buiten ‘Sluijswijck’ in de Zijpe. Ook zij hadden functies in de Zijpe, Mr. Gerard Pauw, de zoon van Adriaen Pauw, kwam ook voor in de polderrekening als hoofdingeland. Dat gebeurde toen de stolp als behuizing in de Zijpe belangrijk werd. Een ‘seer vermaeckelijcke Plaisier Plaets’ Een seer vermaeckelijcke Plaisier Plaets, gelegen in de Oude Zijpe, genaemt ‘Jagerslust’, groot in zijn beplanting 10 morgen (ca 7 ha) met …boomgaard, moestuinen, visrijke vijver, een fraaije wildbaen voorzien met veelderleij wild en achter de plaats nog 10 morgen (7 ha) koorn en weijland voor de vrije jacht met honden en schietgeweer”. Van de vele plantagiën in de Zijpe rest slechts het ‘Wildrijck’ bij St Maartensvlotbrug met een oppervlakte van 172.500 m2. Langs de Grote Sloot De meeste buitenverblijven in de Zijpe lagen langs beide zijden van de Grote Sloot. De uit de Zijpe afkomstige historicus Pieter Dekker heeft in zijn omvangrijke, liefst driedelige boekwerk, ‘Oude boerderijen en buitenverblijven langs de Zijper Grotesloot’ alle buitenverblijven stuk voor stuk beschreven. Toen in de 18e eeuw de Amsterdammers zich geleidelijk uit de Zijpe terugtrokken, werden hun plaatsen veelal ingenomen door belangrijke ingezetenen van Alkmaar die daarna ook gezien de nabijheid van Alkmaar veel functies in de polder hebben vervuld als dijkgraaf en molenmeester. Verder resten alleen nog enkele (verbouwde) boerderijen als ‘Druijff en Boom’ en zijn nog sporen in het landschap zichtbaar als singels en bosschages. dere plaatsen in de Nederlanden en soms zelfs meerdere in de Zijpe. Het is vrijwel zeker dat een aantal belangrijke eigenaren de Zijpe als hoofdverblijf hadden gedurende een groot deel van het jaar gezien hun functies in de Zijpe.

9.

Artikelnummer: 2008041519   Zijpe en het water: vriend en vijand: Stormvloeden, watersnood en kustafslag ZHB 2008-04;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    (1421-1953) Zijpe en het water: vriend en vijand . Inleiding Eerst waren er Petten en Callantsoog, tussen 1552 en 1597 werd de Zijpe ‘ontworsteld’ aan het (zee-)water. De achterliggende Slaperdijk hield toen stand omdat de Oude Schoorlsche Zeedijk het begaf en het zeewater een weg vond in de pas weer drooggemaakte Zijpe. De boeren dreven hun koeien en paarden los de Zijpe in en af en toe renden daar in paniek dieren van hot naar her. Na het vee kwamen de mensen naar de Zijpe. Burgemeester J. de Moor van Zijpe en schoolhoofd Jippes van Oudesluis organiseerden onderdak voor degenen die niet bij familie of bekenden opgevangen konden worden. In de Zijpe werd wel schade aangericht, maar kwam het gelukkig niet tot een dijkdoorbraak. De Allerheiligenvloed 1570 in kaart, in: ZHB 22e jrg.nr.4 (december 2004), p. 3-7; (6) D. Aten, Afgerond geheel, p. 53-5; (7) Gebaseerd op J.T. Bremer, De Zijpe II, Schoorl 1991, p. 196/197; A. Tiel, Rond de Hoge Sluis. Leven en werken in Oudesluis 1597-1991, Schoorl 1991, p. 40-43; zie ook J.T. Bremer en M.L. Wissekerke, De watersnood van 1916 in Anna Paulowna, Schoorl 1988. (8) J.T. Bremer, De Zijpe III, Schoorl 1997, p. 165. Omstreeks 4 uur ’s morgens kwam een bode van Oudesluis den Burgemeester van Zijpe de tijding brengen dat de zeedijk voor de hevige Noordwester storm was bezweken en het zeewater door een groot gat de Anna Paulowna in stroomde. Direct werden aan den Dijkgraaf en Polder opzichter bericht gezonden en de noodige stappen gedaan om voor de Zijpe voorzorgsmaatregelen te nemen. De Burgemeester van Zijpe was den geheelen voornacht te Oudesluis aanwezig, om toezicht te houden op een en ander. Veel materiaal is op zijn bevel naar den dijk gebracht, waar den spoorlijn doorloopt, om, mocht het water in den Westpolder stroomen, dit gat direct te stoppen en zoo het water voor de Zijpe te keeren. Ter beveiliging van de ZIJPE zijn onder leiding van den Burgemeester, de heer De Moor, alle maatregelen genomen, welke men eenigszins noodzakelijk oordeelde. Zondag den geheelen dag werd door de bewoners van Noord- en Zuid-Zijpe, welke een rijtuig met paard beschikbaar hadden, zand aangevoerd voor de sluis te Oudesluis. Vanaf den hoogen sluisbrug werd het in en voor de sluis gegooid, zoowel los als in zakken, daar men vreesde dat de sluisdeuren den enormen druk van het water niet zouden kunnen weerstaan en dan zou ook de Zijpe onder water loopen. Het gevaar voor de Zijpe is dan ook van deze zijde geheel geweken. Voor het gevaar dat de Zijpe van de zuidzijde zou kunnen beloopen als het water uit die richting zou komen opzetten, heeft men de maatregelen genomen om bij alle bruggen in het Groot Noord-Hollandsch Kanaal de schotbalken te plaatsen, zoodat deze vaarten voorlopig zijn gesloten. Huizinga, het raadslid den heer Kreijger en de onderwijzer, den heer Jippes, is in opdracht van den Burgemeester van Zijpe, in overleg met den Burgemeester van Anna Paulownapolder, samengesteld om de eerste stappen te doen in het lenigen der nood. De ramp van Marken.” Zijpe en het water: vriend en vijand DE VISSERIJ L.F. (Frank) van Loo Inleiding Je zou het nu niet zeggen, maar Petten en in (veel) mindere mate Callantsoog – hoewel alletwee zonder haven – hebben wel degelijk een visserijverleden.

10.

Artikelnummer: 2018030818   Oopjen Coppit, familie Daeij en de Zijpe ZHB 2018-03;   auteur: Reijngoud-Posthuma, E. (Emmy)    (1611-1800) Voorjaar 2016 kwamen twee schilderijen van Rembrandt, portretten van Marten Soolmans en Oopjen Coppit, in het nieuws. Ze werden te koop aangeboden uit de kunstverzameling van baron Gustave de Rothschild. Omdat ze erg duur waren hebben de Franse en de Nederlandse regeringen de handen ineen geslagen en ieder een portret gekocht. Er werd een omgangsregeling afgesproken: ‘ze zullen afwisselend in ons Rijksmuseum en in het Franse Louvre in Parijs tentoongesteld worden en zullen altijd samen blijven’. In oktober 2016 verdwenen ze naar het restauratieatelier van het Rijksmuseum. In maart 2018, zagen ze er weer fris en fruitig uit en waren ze te bewonderen in de tentoonstelling High Society in het Rijksmuseum, daarna enige maanden in het Louvre. In de toekomst zullen ze elke vijf tot acht jaar, heen en weer reizen. Het leven van echtpaar Oopjen Coppit en Marten Soolmans heeft zich vooral in Amsterdam afgespeeld. Maar niet veel mensen weten dat Oopjen Coppit ook in Alkmaar heeft gewoond. Ze is zelfs begraven in de St. Laurens- of Grote Kerk. Omdat Alkmaar aan het eind van haar leven haar woonplaats was, hebben de Rembrandts meer dan een eeuw in Alkmaar gehangen. Je zou zelfs kunnen bedenken dat ze in de Zijpe zijn geweest, omdat haar familie daar hofsteden bezat en haar bezittingen nog wel eens met zich mee nam. OOPJEN COPPIT, FAMILIE DAEIJ EN DE ZIJPE Een Amsterdamse vrouw, begraven in Alkmaar, door Rembrandt geportretteerd met haar man Marten Soolmans Emmy Reijngoud -. Je zou zelfs kunnen bedenken dat ze in de Zijpe zijn geweest, omdat haar familie daar hofsteden bezat en haar bezittingen nog wel eens met zich mee nam. 1. Hendrik maakte deel uit van het stadsbestuur en de polderbesturen in de omgeving, o.a. van de Zijpe, hij werd er in 1692 dijkgraaf en baljuw. Deze Hendrick Daeij was, evenals zijn vader, een belangrijk man in Alkmaar en dijkgraaf van de Hondsbossche, gemeente Zijpe. Deze Hendrick Nanning (1712 – 1772) bleef ongehuwd en vertoefde vaak in de Zijpe. Familie Daeij en de Zijpe Regentenfamilie Daeij woonde in Alkmaar, ze had echter bezittingen in de Zijpe. Er is een kaart van de Zijpe uit 1664, ‘op nieuws gemeeten ende gekaarteert door Jan Dircksz Zoutman. De Grote Zijpe is onderverdeeld in polders, aangegeven met een hoofdletter. Hendrik Heijkens was al, voor hij deze landerijen kocht, heemraad, ingeland en molenmeester in polder I in de Zijpe, zijn naam staat op een polderrekening van 8 mei 1653. 6. Polder I in de Zijpe, zie f 3 en b 7, de woningen liggen langs de Grote Sloot. ‘Werk en Rust’, f 3, bestond uit ‘een stucke lants, met de huisinge en plantagie er op staende, gelegen in de Sijpe, bij de Schagerbrug, in de letter I, groot ontrent 9 morgen2’. Omdat Hendrik Heijkens in ‘Werk en Rust’ ook een buitenverblijf had, heeft hij dit bezit vereenvoudigd tot een gewone boerderij en bracht zijn tijd in de Zijpe door op ‘Werk en Rust’. 7. Hij kocht in 1713 ook De Bocht in polder H. Naast functies in Alkmaar was ook hij heemraad en dijkgraaf van de Zijpe. Dit was 18 morgen en 400 roeden groot, omschreven als land en kreupelbos in de Zijpe, in polder I. Het was misschien de laatste jaren onbewerkt, want ze kregen er hetzelfde bedrag, en wel Æ’ 315,- voor, dat is heel weinig. Het was nu moeilijker om het buitenverblijf in de Zijpe te bezoeken en Maarten besloot de landerijen te verkopen. Het beviel Maarten niet, denk ik, dat hij geen onderkomen in de Zijpe had. Vanaf 1774 was hij ook nog heemraad en vanaf 1779 tot 1787 hoofdingeland in de Zijpe. In 1787 zegde hij al zijn functies op en verkocht ‘De Bocht’ aan Jacob Bregman uit de Zijpe. Slot Dit zijn de belangrijkste betrekkingen die de familie Daeij had met de Zijpe. Rond 1800 was de familie weg uit de Zijpe, maar dat stond niet op zichzelf. Toen bleek dat Marten en Oopjen met Alkmaar te maken hadden, is ze in hun geschiedenis gedoken wat resulteerde in een artikel in Gens Nostra het blad van de NGV. Nadat een lezer hiervan haar er op wees dat Oopjens familie ook bezittingen in de Zijpe heeft gehad heeft ze, mede gestimuleerd door Piet Glas, dit artikel geschreven.

11.

Artikelnummer: 2017031421   Het verhaal achter de Hazepolder te Petten ZHB 2017-03;   auteur: Neuteboom-Dieleman, M. (Mirjam)    (1500-1555) Dit artikel kwam tot stand als ‘bijvangst’ van een genealogisch onderzoek te Antwerpen. De auteur, Mirjam Neuteboom-Dieleman is historica en genealoge en doet sinds lange tijd genealogisch onderzoek te Antwerpen. Directe aanleiding voor het onderzoek naar Nicolaas Nicolai, alias Grudius en naar Servaas de Haze was de vermelding van een voorvader van de auteur, Jan Vervoort in het boek ‘Geld in het water’ van C. Dekker en R. Baetens. Deze Jan Vervoort, die brouwer was in Antwerpen, midden zestiende eeuw, maar zich op het laatst van zijn leven permanent in Kruiningen op Zuid-Beveland vestigde, was in tweede huwelijk getrouwd met Johanna de Haze, een dochter van Servaas de Haze. De schrijvers van bovengenoemd boek wisten niet dat Johanna de Haze Jan Vervoorts tweede vrouw was en suggereerden dat zij de moeder was van al zijn kinderen. De auteur van dit artikel ging daarom in eerste instantie daar ook vanuit en deed onderzoek naar het voorgeslacht van Johanna de Haze, waarbij zij natuurlijk haar vader Servaas de Haze en zijn zwager Nicolaas Nicolai en hun bemoeienis met de bedijkingen in Noord-Holland op het spoor kwam. Pas in tweede instantie bleek dat Jan Vervoort eerder getrouwd geweest was en uit dat eerste huwelijk vier kinderen had. Toen was onderhavig artikel echter al grotendeels geschreven. De auteur besloot het artikel niet op de plank te laten liggen, maar het ter publicatie aan te bieden aan het genealogisch tijdschrift ‘Ons Voorgeslacht’, waarin het in april 2015 verscheen. De auteur en de redactie van ‘Ons Voorgeslacht’ hebben toestemming gegeven het artikel integraal over te nemen en nogmaals te publiceren in ‘Zijper Historie Bladen’. Opm. van de redactie. Dit artikel is een aanvulling op het artikel van Jan Bremer in de ZHB 2004-4: Een gedicht van mr Nicolai over de inpoldering van de Zijpe. Dit artikel is een aanvulling op het artikel van Jan Bremer in de ZHB 2004-4: Een gedicht van mr Nicolai over de inpoldering van de Zijpe. NICOLAAS NICOLAI, alias GRUDIUS Nicolaas Nicolai mag gerust een bijzondere 16eeeu- wer genoemd worden. Hij deed dat niet alleen, maar samen met een aantal van zijn zwagers uit de familie van zijn vrouw Johanna Moys : Jan Moys, Willem Moys en Servaas de Hase waren allen betrokken bij de inpoldering van De Zijpe, op dat moment nog een buitendijkse kwelder in de kop van Noord-Holland, tussen Alkmaar en den Helder. Daardoor ontstond er in 1554 ruzie tussen Jan van Scorel en zijn compagnons, wat er toe leidde dat Jan van Scorel op 21 juli 1554 via zijn zoon een deel van zijn landerijen in de Zijpe overdroeg aan Willem Moys en Nicolaas Nicolai. De indruk bestond dat hij gelden van Zijne Majesteit en van de Staten gebruikt had voor persoonlijke zaken en voor de inpolderingen van De Zijpe. Op 25 februari 1555 werd hij gevangen gezet in de gevangenis van de Raad van Brabant, maar vervolgens Afb. 2 De kaart van de Kop van Noord-Holland tussen 1530 en 1550,vóór de inpoldering van de Zijpe. We zien de Zijpe als diep het land binnendringende, ondiepe binnenzee.. Ook in 1555/1556 overstroomden nog grote delen van de nieuw ingedijkte polders in De Zijpe. Nicolaas ziet nog kans om op 17 augustus 1556 1200 morgen land in de Zijpe voor 60.000 gulden van de hand te doen. Na die tijd, maar dat was eigenlijk pas eind jaren ‘40 werd hij ook actief als bedijker in Noord-Holland, in de Zijpe, met Jan van Scorel. We kunnen ons afvragen of het wel zo was dat Servaas de Hase bij de dijkage betrokken raakte door zijn schoonfamilie, of dat het juist zo was, dat Servaas de initiatiefnemer was en dat zijn schoonfamilie door hem bij de dijkage van de Zijpe betrokken werd. Vierlingh schrijft dat hij, toen hij voor het eerst bij de bedijking van de Zijpe in Noord-Holland betrokken werd, daar als principaelste gouverneurs ende dijckmeesters aantrof: Jan van Scorel, Oomken van Bruijssele, Lucas van Schildere, die noijt dijckagie gesien en hadden. Dan kwam er, ook volgens Vierlingh, ook nog een of ander individu, die zich uitgaf voor flosoof (quidem zegt Vierlingh, hebbende daensicht philosophitisque) en die iets heel nieuws bedacht had om de dijk van de Zijpe te maken, maar dat idee slechts voor 100 cronen wilde verkopen. Na zes weken in de Zijpe geweest te zijn, kon Vierlingh uiteindelijk zoveel onkunde ende dier veul gelijcker cluchten niet meer verdragen en vertrok naar Steenbergen, waar hij dijkgraaf was en waar zijn expertise ook weer nodig was in verband met stormvloeden en dijkdoorbraken. Hij besluit zijn relaas over de Zijpe en de Hasepolder dan ook met de grappige maar de weinig vleiende woorden: wat pottagie sij voorts daeraff maecken, en can ick u niet vorder beschrijven13. Dit zegel hangt aan een oorkonde van 26 augustus 1555, waarin twee schepenen en heemraden van de polder en heerlijkheid Zijpe oorkonden dat Cornelis van Muyden, klerk van de polder Zijpe als gemachtigde van Johan van Schoorl, Nicolas Nicolaj en Guillame Moys, bedijkers van de Zijpe, twee stukken land in de polder Zijpe getransporteerd had aan Antonio de Polanco, koopman te Antwerpen. (RAA, Schepenbrieven van Antwerpen, 2250, 26.8.1555). werpen een stukje grond van twee roeden, waarop hij een huis liet bouwen. De Zijpe en de latere Hazepolder waren tot drie keer toe opnieuw overstroomd en leverden tijdens Servaas’ leven geen grondbezit op. Solliciteren in de eerste helft van de 16de eeuw’, in: ‘Holland: regionaal-historisch tijdschrift 2009 en Dr. Jan Pieter Guépin, ‘De onuitgegeven gedichten van Grudius die betrekking hebben op het debâcle van de inpoldering van De Zijpe’, in: Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, jg. 90, 2e deel Recentelijk verscheen in het ‘Geschiedenis Maga- zine’, jg. 49 nr. 8 (nov. 2014), Rienk Vermij, ‘De Nederlandse Leonardo da Vinci. Jan van Scorel en de bedijking van de Zijpe’. 3 Op een later tijdstip wil ik aandacht besteden aan het Antwerpse nageslacht van Jan Ruychrock.

12.

Artikelnummer: 2023031116   100 jaar geleden: Verzetsman Arie Kaptein, Voorzitter Zuid-Zijpe SDAP ZHB 2023-03;   auteur: Struijf, M. (Margriet)    (1900-1944) Zeer velen in de Zijpe kennen de geschiedenis van de gefusilleerde oorlogsheld Arie Kapitein uit Zijpersluis, maar zijn wederwaardigheden als eerste gemeenteraadslid van de SDAP (Sociaal Democratische Arbeiderspartij, voorganger van de PvdA) zijn nauwelijks bekend. Omdat ook hier de moedige en principiële man die zich niet de mond liet snoeren naar voren komt en het een beeld geeft van de verzuiling destijds, heb ik onderstaand artikel geschreven met daarin geciteerd zijn correspondentie met de pastoor in de Zijper Courant over hun controverse in drie ingezonden brieven. De kleindochter van Arie Kapitein, Arja Kapitein, die van 2014-2018 gemeenteraads- lid in Medemblik was en van 2019-2023 statenlid voor Noord-Holland, wees mij hierop en hiervoor zeg ik haar dank, alsook haar zuster Ali Rison-Kapitein die foto’s met mij deelde. Voor een volledig beeld geef ik eerst een korte beschrijving van de (verzets)man; daarna ga ik in op zijn activiteiten als eerste SDAP-raadslid van de Zijpe, gevolgd door de ingezonden brieven van april 1919. Tevens ga ik op basis van informatie van zijn kleindochters nog even in op het gezin van Arie. Hieruit komt een liefhebbende en zorgzame man en vader naar voren, een derde aspect van de persoon Arie Kapitein. Een voormalige inwoner waarop de Zijpe trots kan zijn! 100 JAAR GELEDEN:. VERZETSMAN ARIE KAPITEIN VOORZITTER ZUID-ZIJPE SDAP. Zeer velen in de Zijpe kennen de geschiedenis van de gefusilleerde oorlogsheld Arie Kapitein uit Zijpersluis maar zijn wederwaardigheden als eerste gemeenteraadslid van de SDAP (Sociaal Democratische Arbeiderspartij voorganger van de PvdA) zijn nauwelijks bekend. Voor een volledig beeld geef ik eerst een korte beschrijving van de (verzets)man; daarna ga ik in op zijn activiteiten als eerste SDAP-raadslid van de Zijpe gevolgd door de ingezonden brieven van april 1919. Een voormalige inwoner waarop de Zijpe trots kan zijn! Arie Kapitein Aaltje Kapitein-Boon Arie Kapitein (verzets)man Arie Kapitein werd geboren op 1 juni 1891 in Winkel als zoon van Arie Kapitein uit de Zijpe en Alida Brugman uit Winkel die overleed toen Arie vijf jaar was. Dit gold ook voor de Zijpe waar drie zuilen waren: protestanten katholieken en socialisten met voor iedere geloofszuil eigen scholen en middenstanders. Op dinsdag 15 oktober 1918 werd de protestantse Arie Kapitein gekozen als gemeenteraadslid voor de Zijpe. Door deze verkiezing doet de eerste Sociaal Democraat zijn intrede in den Gemeenteraad van Zijpe. Bij de kandidaatstelling voor de Raad van de Zijpe werden in 1919 drie (!) lijsten ingeleverd te weten a) Vrijzinnigen en Liberalen; b) SDAP.; c) Katholieken. Medio maart 1919 pleitte hij voor verhoging van de salarissen van de Zijper politieagenten tot Fl. 1.100 per jaar met vrije woning waarvan Fl. 200 - voor activiteiten als bode aangezien de `Zijpe een treurige figuur in deze maakt als wij naar omliggende gemeenten zien. In september 1919 pleitte hij voor verhoging van de salarissen van de burgemeester en de gemeentesecretaris en zijn voorstel om de Zijpe hiervoor in een hogere klasse te plaatsen werd aangenomen. Totaal bedroeg het aantal stemgerechtigden in de Zijpe 2410 waarvan 2176 hun stem uitbrachten met 2129 geldige stemmen. In mei bedankte Arie als lid van de raad van de Gemeente Zijpe; in zijn plaats werd benoemd de heer J.C. Bellis te Burgerbrug. Kortom: bevlogen met en actief voor het welzijn van de gemeente Zijpe en haar inwoners. De Red.! Op initiatief van de afd. S.D.A.P. Zuid-Zijpe is alhier een afd. der Arbeidersbond opgericht waar toe ook een drietal Roomsch Katholieke arbeiders als lid toetraden. S.D.A.P. Zuid-Zijpe In de krant van 20 april reageerde Meneer Pastoor: Burgerbrug 15 April 1919 Men. S.D.A.P. te Zuid-Zijpe in het nummer van Zondag 13 April. A.G. RHEE Pastoor Zuid-Zijpe Het antwoord van Arie in de Zijper Courant van 27 april luidde als volgt: M. de R.! Beleefd verzoek ik U om nog eenmaal een plaatsje in Uw blad als antwoord op het schrijven van Pastoor Rhee te Burgerbrug in het no. van 20 April.

13.

Artikelnummer: 2007040611   Zuivel uit de Zijpe. Melkveehouderij, rundveeverbetering en zuivelbereiding sinds de bedijking. Deel 3: vanaf 1960. De schaalvergroting ZHB 2007-04;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    (1960-2007) ZUIVEL UIT DE ZIJPE DEEL 3: VaNaf 1960, DE SCHaaLVERGRoTING L.F. (Frank) van Loo met dank aan Jan Rampen en Sjaak Schipper Foto George Stoekenbroek Inleiding In 1960 waren er nog twee zuivelfabrieken in de Zijpe: de Eensgezindheid in St. Maartens(vlot)brug en Nieuw Leven in ’t Zand. In de Zijpe waren toen nog bijna 300 melkveehouders (en in Callantsoog 53). De hele Kop van Noord-Holland (gemeenten Den Helder, Wieringen, Wieringermeer, Anna Paulowna, Schagen, Niedorp, Harenkarspel en Zijpe) telt nog ruim 200 melkveehouders (219 in juni 2005). 1 Maar er komt vandaag de dag niet zoveel minder melk uit Zijpe dan veertig jaar geleden. Eerst de grote lijn: De melkveehouders die zo in de jaren ’60 de boerderijen overnamen in Zijpe gingen met een trekker werken, strooiden meer kunstmest (meer gras), gaven hun vee krachtvoer, gingen over op een ligboxenstal met melkput en melkkoeltank. De melk uit Zijpe gaat dus al lang naar elders, maar waarheen en wat wordt er van gemaakt. Al in 1946 was in de Zijpe een werktuigenvereniging opgericht: de Vereniging tot Exploitatie van Landbouwwerktuigen G.A., gevestigd aan de Handelskade in St. Maartensvlotbrug. Het loonbedrijf ontwikkelde zich trouwens sterk in de Zijpe, zij het niet alleen voor de veeteelt: Sneekes, Zwaan, Borst, Hoogland en Hoebe. Zijpe en omstreken’. Ook melkrobots zijn er inmiddels in de Zijpe. Een ligboxenstal. dergelijke bedrijfjes in Laserstralen tasten de Zijpe: A. Deinum hun positie af en dan in Burgerbrug, fa. de gaan de ‘melkbekers’ Boer en fa. Land zonder melkquotum daalde in de Zijpe veel minder in prijs dan elders vanwege de grote vraag naar bollenland. In 1964, toen de zuivelfabrieken hier waren gefuseerd en de productie elders plaatsvond, ontstond de rundveefokvereniging ‘Zijpe en omstreken’ met 227 leden en 4.287 melkkoeien (bijna 19 gemiddeld). In de Zijpe waren er in 1960 nog drie, maar in 1961/62 verdwenen de fabrieken. Er volgde een fusie tot ‘Zijpe en omstreken’, met in 1964 227 leden met 4.287 koeien en een eigen laboratorium in Schagerbrug. Hiervan zijn vele voorbeelden, ook in de Zijpe. Zie de bijlage. J.T. Bremer, De Zijpe III, Schoorl 1997, p. 145149. A. van Dijk, De boer, de koe en onze zuivelindustrie, Amsterdam/Brussel 1983, p. 56-59. Jaap de Wit in de Schager Courant van 4 december 2003; in 2004 hebben Jan Rampen, De toekomst Sjaak Schipper en schrijver dezes het bedrijf van de familie Konijn mogen bezoeken. J. Dekker Mzn., Honderd jaar P. Dekker Veevoeder-, graan- en kunstmesthandel, St. Maartensbrug 1903-2003, p.35; interview met de heer Zeeman Sr.; Schager Courant 14 juli 2004. J.T. Bremer, De Zijpe III, p. 202/203.

14.

Artikelnummer: 2014031419   Unieke kaart van de Zijpe ontdekt in het Noord-Hollands Archief ZHB 2014-03;   auteur: Nes, G.J.H. van (Gerard)    (1597-1620) Het Noord-Hollands Archief in Haarlem bezit een unieke en latere staat van de bekende feestelijke kaart van de Zijpe uit 1600. Deze nieuwe staat is zeer waarschijnlijk in 1620 gemaakt en lijkt op dit moment het enige fysieke exemplaar te zijn. De toestand van de kaart is echter uitermate slecht waardoor de uniekheid ervan tot op heden nooit opgemerkt en beschreven is. Zie ook: - www.zijpermuseum.nl/maps/1600_doetecum2/index.html - www.zijpermuseum.nl/maps/papers/doetecum/index.html Dit artikel is tevens gepubliceerd in het tijdschrift voor de Geschiedenis van de Kartografie 'Caert-Thresoor' 2015,1, p. 13-18. Zie: www.caert-thresoor.nl UNIEKE KAART VAN DE ZIJPE ONTDEKT IN HET NOORD-HOLLANDS ARCHIEF Gerard J.H. van Nes In de periode tot 1600, dus voor de definitieve (4e) drooglegging, verschenen er een tiental verschillende kaarten van de Zijpe zelf. Tot de uiteindelijke drooglegging van de Zijpe in 1597 zijn er slechts enkele gedrukte kaarten van de Zijpe uitgegeven, namelijk de bekende staande kaart van Petrus Nagel uit 1572/1573, de in het zakatlasje Caert-Thresoor vanaf 1598 verschenen (kleine) gedrukte kaart van Petrus Bertius en de (mogelijk in zeer beperkte oplage) gedrukte kaart van net voor 1600 (1), verschenen in de Atlas van Stolk (Atlas van W.L. van Kittensteyn), van dezelfde landmeter, graveur en drukker als de nu te bespreken en in afb.1 getoonde kaart. Deze, in 1600 verschenen, uitbundig versierde en informatieve 58x47cm kaart van graveur Het Noord-Hollands Archief in Haarlem bezit een unieke en latere staat van de bekende feestelijke kaart van de Zijpe uit 1600. Afb. 1: De door het polderbestuur van de Zijpe uitgegeven fraai vormgegeven en gegraveerde kaart uit 1600. Langedijck, kan tot de mooist verschenen kaarten van de Zijpe gerekend worden. Waarschijnlijk was het de eerste gedrukte kaartuitgave van het polderbestuur van de Zijpe (2). In de notulen van Hoofdingelanden van de Zijpe en Hazepolder van 3 oktober 1599 kan men de opdracht lezen over het drukken van deze kaart: "De Hooft ingelanden tot Amsterdam werden gecommitteert omme met Cornelis Claesz. tot Amsterdam ofte ander te handelen vant snijden en drucken van de kaerte van de Zijpe, mits dat de Hooftingelanden in den Hage hem sullen verwerven octroy alles tsij om niet ofte hem gelt toe te geven na discretie." (3) Deze kaart geeft van de Zijpe alle percelen met letters aan (A-Y, minus de J en de U), met daarin vele boerenplaatsen, huizen en molens. Tweede staat Zijper 1600-kaart Bij een bezoek aan het Noord-Hollands Archief in Haarlem (7), dit i.v.m. de voorbereiding in 2006 van een expositie over de cartografie van de Zijpe, kwam ik een foto (8) tegen waarop met moeite een kaart van de Zijpe was te ontdekken (afb.2). Zo kent bijvoorbeeld de vijfpolderkaart, met de Zijpe als één van de vijf getoonde polders (droogmakerijen), in totaal vijf staten met jaren van uitgave: ca. 1615, 1631, 1644, 1682 en ca. 1700. In 1716 maken de landmeters Nicolaas Blijdenzin en G. Hengevelt melding van de aangepaste kaart (15): “...Voorts hebben wij nogh met opmerkinge geexamineert sekere oude caarte vande Zijpe door Baptista Doetecomius gemaakt ao. 1600 ende vermedert door Antonius Metius Ingenieur Ao. 1618 welke ook de aanwijsinge van het oude Zijpse Dijkstaal op de noorthoek van de voorsz. vogelcooij heeft getrocken sijnde dito caarte aan ons voorgecomen van naukeuriger ende klaarder aantoninge (in dat geval) als alle andere latere caarten die wij van de bedijkinge der gemelte zijpe hebben gesien.” Het hergebruik van de koperplaat wordt bevestigd in de Zijper polderrekening over 1620 waarin wordt vermeld: "Noch betaelt aan Willem Jansz. bouckdrucker tot Amsterdam de somma van vier en tachtig ponden derthijen schellingen voor het wt schueren polijsten ende hersnijden van de plaet van de Sypsse caertte mitsgaders voor diverse caerten op parquement ende papier gedruckt als anders volgende sijne declaratie daar van sijnde dus hier LXXXIIII Libra XIII sch.”. De koperplaat was eigendom van het polderbestuur Zijpe waarmee de kans zeer klein lijkt dat de plaat later is hergebruikt dan wel is omgesmolten (17). Mijn dank is verschuldigd aan Marc Hameleers (Stadsarchief Amsterdam) en Peter van der Krogt (Bijzondere Collecties, Universiteit van Amsterdam) voor hun zeer waardevolle opmerkingen en suggesties die in dit artikel meegenomen konden worden. (Gedetailleerde) afbeeldingen en informatie van diverse oude kaarten van de Zijpe uit de periode 1550-1700, inclusief de besproken kaarten, worden getoond en uitgebreid beschreven op webadres: www.zijpermuseum.nl/maps/. De kaart is onder meer opgenomen in: J. Belonje, De Zijpe en Hazepolder, 1933, Uitgave Meijer’s Boeken Handelsdrukkerij, Wormerveer. (6) Een kleurenfoto van deze kaart is te vinden op: www.dezijpe.nl/goto/a2.html (7) Met dank voor de gastvrijheid van Hans van Felius, conservator van het toenmalige Rijksarchief Noord-. Mij., Amsterdam, 1961, p. 53. (13) Zie: www.dezijpe.nl/goto/a4.html (14) Een onderzoek op het gebied van cartografie in relatie met de Zijper polderrekeningen is gedaan door: J. Belonje, Cartografie van de Zijpe, special Zijper Historie Bladen, 3e jrg. nr.4 (1986), p.3-17. Oud-Archief van de Zijpe en Hazepolder Het Oud-Archief (1556 tot 1811) van de Zijpe en Hazepolder bevindt zich in het Regionaal Archief Alkmaar en is aldaar in te zien. Voor de geschiedschrijving van de Zijpe zou het zeer waardevol zijn als alle teksten in dit archief uiteindelijk ook volledig doorzoekbaar beschikbaar zouden komen (zoals bij de Zijper Historie Bladen, zie: www.dezijpe.nl/ zhb.html).

15.

Artikelnummer: 2022010514   De familie Rolwagen in De Zijpe ZHB 2022-01;   auteur: Alkema, F. (Feyko)    Wie het kleine maar fraai ingerichte Zijper Museum bezoekt, en als u dat nog niet gedaan heeft moet u dat zeker gaan doen, komt in de eerste zalen behalve een grote kaart van de Zijpe ook een kruiwagen tegen. Beide, de kaart en de kruiwagen, kunnen ons over de dijkgraaf Jan Claesz Rolwagen (1563-1626) vertellen. Nu kent ongetwijfeld iedereen de naam van Leeghwater, al was het maar door de jarenlange file tijdens de vernieuwing van het brugdek van de Leeghwaterbrug in Alkmaar, de naam Rolwagen zal bij weinigen iets van herkenning oproepen. FAMILIE ROLWAGEN IN DE ZIJPE. Feyko Alkema Wie het kleine maar fraai ingerichte Zijper Museum bezoekt en als u dat nog niet gedaan heeft moet u dat zeker gaan doen komt in de eerste zalen behalve een grote kaart van de Zijpe ook een kruiwagen tegen. De grote Zoutmankaart van de Zijpe Laat ik u meenemen naar de zaal waar de grote Zoutmankaart hangt en kijkt u met mij mee naar drie opvallende zaken. Als eigenaar van een uitgebreid grondbezit bekleedde hij verschillende functies in de polderbesturen van de Zijpe de Wieringerwaard en de Schermer was hoogheemraad en werd hij in 1754 dijkgraaf van de Uitwaterende Sluizen. Zijn besteedbaar jaarlijks inkomen werd geschat op 4500 gulden inclusief 1000 gulden die hij ontving als penningmeester van de Zijpe. En hoewel het niet bekend is of Dani l land bezat in de Zijpe was het niet ongebruikelijk dat wel te bezitten. Niet alleen zijn zoon Emanuel bezat land in de Zijpe zijn oom Leonard Ras was onder andere eigenaar van het Wildrijk. En inderdaad Leonard Ras was eigenaar van twee grote boerenhofsteden tevens buitenverblijven Wildrijk en Nollensteyn in de Zijpe met respectievelijk 59 en 36 morgen land. Verder was hij eigenaar van enkele herbergen waaronder De Vier Staten buiten de Kennemerpoort in Alkmaar en Het Wapen van Alkmaar in de Zijpe. Op de kaart van de Zijpe is goed te zien dat niet alle grond vruchtbare klei was. Dat weten wij uit een acte uit het Regionaal Archief in Alkmaar waar Suzanna Rolwagen samen met Dimis Cornelisz `wonende in de Oude Zijpe op 16 juni 1709 bij de Alkmaarse notaris Cornelis van Eijckt de acte tekenen waar vanaf: primo Meij 1710 behoorlijck sal moeten onderhouden de Hoffstede genaemt Wiltrijck gelegen in de Oude Zijpe so int schoffelen harcken en anders ven de boomgaart en plantagie het scheeren van hagen planten van boomen hacken van hout int bosch en `t gunt verder den tweeden comparant sal werden geordonneert en voor hem doenlijck sal zijn: ende soo wanneer de eerste comparante off die tot desselffs fanillie behooren haer verblijff comen nemen op de voornoemde Hofstede Wiltrijck sal den tweeden comparant huijsvrouw Maertje Cornelis het huijs op de gemelte hoffstede Wiltrijck behoorlijck moete onderhoude en insgelijcks (wanneer de eerste comparante off die van hare familie aldaar haer residentie hebben) deselven moeten ten dienste zijn gelijck voor desen gewoon is geweest. Voor alle welcke diensten bij den tweeden comparant Dimis Cornelisz ende sijne huijsvrou Maertje Cornelis te doen. Rolwagen heeft zijn kennis als dijkenbouwer onder meer in de Zijpe opgedaan. Voor deze vluchtelingen liet hij door Willem van der Hove de Alkmaarse oud-burgemeester en investeerder in de Zijpe een nieuwe stad bouwen die zijn naam kreeg: Friedrichstadt. Uit de Zijpe had hij geleerd hoe een dijkprofiel de golfslag van de zee kon breken. In de Zijpe en later in de Beemster was dit het type boerderij dat behalve goed tegen weer en wind bestand was ook een zekere status kon uitstralen. Foto: Gemeinde Neschwitz D. Bovenkruier in de Zijpe Stolpboerderij `Vroeg Op aan de Grote Sloot hout en riet in een soort bouwpakket te bouwen. LAK Bronnen: - Mr. P.C. A. J. Boeles Friesland tot de elfde eeuw 1927 Koninklijke Bibliotheek - P. Dekker Dijkwerkers migranten en handelaren 2008 Pirola Schoorl - Dr. J.C.M Cox De Heeren van Alkmaer 2003 Gemeente Alkmaar - P. Dekker Oude boerderijen en buitenverblijven langs de Zijper Grotesloot Pirola Schoorl - Canon van Zijpe in 40 vensters https://www. zijpermuseum.nl - Handboek Dijkenbouw Technische Universiteit Delft. - Otto S. Knottnerus Yeomen en boeren in de Waddenzeekust - Han van Zwet Lofwaerdighe dijckagies en miserabele polders 2009 Uitgeverij Verloren Hilversum - Dieter Lohmeier Rollwagen Clau en Coott 1980 Nordfriesisches Jahrbuch - Peter Bitter e.a Geworteld in de bodem Alkmaar 1995 - Eckhardt Opitz Die unser Schatz und Reichtum sind 1990 Christians Verlag Hamburg. - Mr J. Belonje de Navorscher Alkmaar 1940Landesarchiv Kiel DuitslandRegionaal Archief Alkmaar

16.

Artikelnummer: 2005030306   Het Kaerius-Pitt kaartje van de Zijpe (1631/1682) (omslagillustratie): De collectie van het Zijper Museum. Afl.5 van ‘Schatten en schatjes van/op zolder’ ZHB 2005-03;   auteur: Nes, G.J.H. van (Gerard); Loo, L.F. van (Frank)    (1631-1682) Zie ook: www.zijpermuseum.nl/maps/zhb2005a.html De historische vereniging ‘de Zijpe’, het Zijper Museum en wellicht de gemeente willen dat als relatiegeschenk kunnen aanbieden. Jan Bremer is met z’n Kop in kaart-artikelen (1, 2, 3) nog niet zo ver gevorderd in de tijd en Belonje vermeldt het niet in zijn cartografie van de Zijpe (4), dus zijn we eerst zelf op zoek gegaan naar nadere informatie. De Vijfpolderkaart (1631) Ons kaartje lijkt veel meer op het kaartje van de Zijpe linksboven op de samengestelde Vijfpolderkaart. Deze bestaat uit vijf deelkaarten van bedijkingen en droogmakingen: de Zijpe (in 1597 definitief bedijkt), de Beemster (1612), de Purmer (1622), de Wormer (1626) en een Caerte van Waterland. Deze atlassen waren zeer populair en verschenen vanaf 1631 tot in de tweede helft van de 17e eeuw in talrijke edities. (6) De verschillen met de Vijfpolderkaart Tussen het kaartje van de Zijpe linksboven op de Vijfpolderkaart en het kaartje op de omslag van deze Het Kaerius-Pitt kaartje van de Zijpe (1631/1682) (omslagillustratie) De collectie van het Zijper Museum, afl. 5 van ‘Schatten en schatjes van/op zolder’ G.J.H. (Gerard) van Nes en L.F. (Frank) van Loo Agri Zypani Nova Descript van Petrus Kaerius (1617), te zien in het voorzaaltje van het Zijper Museum in Schagerbrug. Voorbeelden zijn de kaarten van de Zijpe van landmeter/graveur Langedijk/ Doetecomius en Zoutman/Persijn. Zijn vader was ook landmeter en betrokken bij de derde bedijking van de Zijpe net na 1570, maar overleed plotseling in 1574. Hij bezat wat grond in de Zijpe, op de hoek van de Burgerweg en de Groote Sloot westzijde. Maar in 1596 t/m 1598 is Gerrit nogal actief bij de 4e bedijking van de Zijpe. Ook in 1599 declareerde Gerrit bij het polderbestuur van Zijpe: ƒ 1190 onder meer voor kettingdragers (de mannen die met kettingen het feitelijke groffe landmeetwerk deden). (9) Zouden Kaerius en zijn opvolgers in de eerste helft van de 17e eeuw zich gebaseerd hebben op het werk van Langedijk/Doetecomius. Voor zover ons bekend zijn er geen andere landmeters in die periode in de Zijpe actief geweest. In 1623 verkocht Pieter al zijn (gegraveerde) koperplaten aan Claes Jansz Visscher (1587-1652) en diens naam verscheen dan ook op de kaarten. (10, 11, 12) De kaart van de Zijpe uit de Vijfpolderkaart (zie afb. vorige pagina). Het bleek het kaartje van de Zijpe linksboven te zijn van de derde, aangepaste versie van de Vijfpolderkaart. Noten/Literatuur: (1) J.T. (Jan) Bremer, De Kop in kaart afl.1: De kaarten van Jacob van Deventer (1542) en Christian Sgroten (1573), in: ZHB (Zijper Historie Bladen) 20e jrg.nr.3 (2002), p.3-9. (2) J.T. (Jan) Bremer, De kop in kaart, afl.2: De kaart van Jan van Scorel (1551) en Zacharius Heyns (1598/99), in: ZHB 20e jrg.nr.4 (2002), p.10-13. (3) J.T. (Jan) Bremer, De kop in kaart, afl.3: Luctor et Demergo: ik worstel en verzuip; de Allerheiligenvloed van 1570 in kaart, in: ZHB 22e jrg.nr.4 (2004), p.3-7. (4) J. (Johan) Belonje, Cartografie van de Zijpe, special ZHB 3e jrg. nr.4 (1985), p.3-17. (5) P.C.J. (Peter) van der Krogt, Koeman’s Atlantes Neerlandici, deel IIIB (2003), p. 789, [3580:364] (6) P.C.J. (Peter) van der Krogt, Koeman’s Atlantes Neerlandici, deel I (1997), p. 630, [3560:1]. Het onderdeel ‘de Zijpe’ mist het dorp Callantsoog.

17.

Artikelnummer: 2007030311   Over windmolens en de Zijpe ZHB 2007-03;   auteur: Otter, C. (Cees)    (1750-2000) De inspanningen van de Vereniging “De Hollandsche Molen” hebben ertoe geleid dat er veel molens aan de sloophamer zijn ontsnapt, maar nog lang niet allemaal. oVER WindmoLEns En dE ZijpE Kees Otter Zo kon men bijvoorbeeld niet voorkomen dat het unieke windbemalingsysteem van de Schermer verloren ging. In de Zijpe was dat de heer G.H. Keunen die indertijd ook een van de initiatiefnemers was tot de oprichting van het Gilde van Vrijwillige Molenaars. Hoe verging het de poldermolens in de Zijpe. De polder Zijpe werd in 1597 definitief drooggelegd en daarbij verdeeld in een aantal afdelingen, ook wel kleine polders genoemd die, op sommige na, hun eigen bemaling hadden. In 1920 telde de Zijpe nog 21 poldermolens. Onze molens zijn lange tijd buiten gevaar gebleven, totdat in de tweede helft van de jaren twintig van de vorige eeuw de kabels van het Provinciale Elektriciteitsbedrijf voor Noord-Holland (PEN) de Zijpe binnendrongen. Als molenmeesters en ingelanden (grondeigenaren) van een bepaalde polderafdeling de bemaling wilden elektrificeren, werd er eerst een verzoek gericht aan het College van Dijkgraaf en Heemraden van de polder Zijpe. De initiatiefnemers, directeur van gemeentewerken van de gemeente Zijpe N.J. Groot en huisarts W. van Slooten uit St. Ook N.T. Hopman van Waterschap De Zijpe- en Hazepolder en A. Vriesman-Abbink van de Gemeente Zijpe werden bestuurslid. De tegenwoordige vrijwillig molenaar is Johan Jonker uit Koedijk. - Molen P, de kleinste en meest noordelijke molen van de Zijpe, is in 1961 buiten gebruik gesteld. Molen P is de enige buitenkruier in de Zijpe. In de Zijpe staan op dit ogenblik nog 10 poldermolens die stuk voor stuk in goede conditie verkeren zoals hiervoor beschreven en weer volledig op windkracht het polderwater op de boezem kunnen uitslaan. Zijper Historie Bladen, 2005 nr. 3, “De Amerikaanse Windmotor van Polder I in de Zijpe”, K. Otter. Regionaal Archief Alkmaar: Zijpe en Hazepolder, Nieuw Archief (1812 - 1934) inv. nrs. 47, 48, 49, 49a, 49b, 208, 220, 224, 234, 244,350 t/m 356a. Zijpe en Hazepolder, Archief 1934 - 1979 inv. nrs. 19, 20, 30, 79, 81, 126, 127, 202, 326, 335, 338, 347, 348. .

18.

Artikelnummer: 2014032028   Coöperatieve vereniging tot exploitatie van landbouwwerktuigen "Zijpe" G.A. (CWZ) ZHB 2014-03;   auteur: Boots, J. (Jacob)    (1946-1980) COÖPERATIEVE VERENIGING TOT EXPLOITATIE VAN LANDBOUWWERKTUIGEN “ZIJPE” G.A. (CWZ) Jacob Boots Na afloop van de Tweede Wereldoorlog bestond er een groot tekort aan allerlei zaken zoals bouwmaterialen, goede werktuigen, maar vooral ook aan voedsel. Nee, daar moest een andere oplossing voor gevonden worden, dat besefte men terdege in de Zijpe. In de Zijpe haakte men hier op in en zo werd op 15 maart 1946 in café Woudstra te Schagerbrug opgericht, de Coöperatieve Vereniging tot exploitatie van Landbouwwerktuigen “Zijpe” G.A. In het verdere artikel korten we gemakshalve deze lange naam in tot CWZ. Het eerste bestuur bestond uit de heren, P.K. Francis, D.M ’t Hart, N.T. Hopman, Jn. Varkens houden kwam in die tijd veel voor, al was het in de Zijpe kleinschalig. Hiervoor waren andere aanbieders zoals de dorsverenigingen uit de Noord- en Zuid Zijpe en loonbedrijf Jimmink uit Kolhorn. Al reeds vanaf 1912 bestond in de Zijpe de Coöperatieve Dorsvereniging Zuid-Zijpe. Tevens namen de leden op deze vergadering het besluit om de noodlijdende dorsvereniging Zuid-Zijpe over te nemen voor het bedrag van 10.000 gulden. Hiermede is de uit 1912 opgerichte Coöperatieve Dorsvereniging Zuid-Zijpe opgeheven. De Coöperatieve Vereniging tot exploitatie van Landbouwwerktuigen “Zijpe”, was na 35 jaar verleden tijd maar had zijn functie vervuld. De vereniging in de Zijpe hield maar net de broek heel na de financiële afwikkelingen. Dit waren de eerste 2 nieuwe tractoren die in 1946 werden verkocht in de Zijpe.

19.

Artikelnummer: 2006012324   Schatten en schatjes van/op zolder. Afl 6: Unieke kopergravure uit 1664: ZHB 2006-01;   auteur: Nes, G.J.H. van (Gerard); Loo, L.F. van (Frank)    (1664-1665) Zie ook: www.zijpermuseum.nl/maps/zhb2006a.html 291Inleiding De collectie van het Zijper Museum omvat ook ‘oude cartografische kaarten’ van de Zijpe, afdrukken van de oorspronkelijke kopergravures, die vervolgens al of niet in die tijd met de hand ingekleurd zijn. De stichting ‘De Zijper Molens’ heeft, naar wij vermoeden begin jaren tachtig, er een flink aantal van laten drukken en toen voor vijf gulden te koop aangeboden in de toenmalige Oudheidkamer Zijpe, thans Zijper Museum. Begin dit jaar werd deze koperplaat door de burgermeester van Zijpe, mevrouw Van Apeldoorn-Pruijt, overgedragen aan de Zijper Museum medewerkers Frank van Loo en Gerard van Nes. Nog meer koperplaten Het Zijper Museum had overigens al de koperplaten van de ‘grote Zoutman’: 162 x 116 cm, ook gegraveerd door Reinier Persijn, en bestaande uit zes kaartkoperplaten plus een enkele en een dubbele met de wapens van de toenmalige dijkgraaf en heemraden van de Zijpe en Hazepolder. De Zoutman-koperplaat (van de kleine kaart) word, met de nodige zorgvuldigheid door de burgemeester van Zijpe overhandigd aan medewerkers van het Zijper Museum. (Foto Linda Schirmann). Van het waterschap de Zijpe en Hazepolder, de opdrachtgever in 1664/1665, zijn ze na eeuwenlange bewaring (en waarschijnlijk vele afdrukken voor allerlei doeleinden) bij de gemeente Zijpe terechtgekomen en vervolgens in de Oudheidkamer/Zijper Museum. Vrij snel daarna kreeg hij de opdracht van de Zijpe en Hazepolder. Grote bekendheid verwierf Zoutman door zijn medewerking als kopiist en inkleurder aan de verzamelatlas van Laurens van der Hem, de atlas Blaeu-van der Hem, die zich bevindt in de Oesterreichische National Bibliothek te Wenen.4 In deze atlas zit ook een tweetal Zoutman kaarten van de Zijpe, onder andere een manuscriptkaart.5 Graveur Reinier Persijn werd omstreeks 1615 in Alkmaar geboren en overleed in Gouda op 23 november 1668. Persijn graveerde dus in 1664 en 1665 de drie verschillende versies van de Zoutman-kaart.6 Van 1 maart tot eind 2006 zijn onder meer de Zoutman-kaarten en Persijn-koperplaten te zien in het Zijper Museum in het kader van de expositie: (De) Zijpe in kaart gebracht: Cartografie van de Zijpe en omstreken vanaf ca.1550. Origineel in het bezit van het Waterlands Archief te Purmerend (inv. nr. kaart Zijpe KA00427). 2. M.M.Th.L. (Marc) Hameleers, Oude Nederlandse koperplaten met afbeeldingen van kaarten, in: Antiek, 25.5 (1990), p. 241-249. 3. G.J.E. (Truusje) Goedings, Het verlichterij-boekje van de landmeter Jan Dirksz.

20.

Artikelnummer: 2019021821   Het Veer ZHB 2019-02;   auteur: Numan, K. (Karel)    Dit artikel is ook gepubliceerd in de Kakelepost van maart 2019; het is de herziene en uitgebreide versie van een artikel in de Kakelepost van oktober 2008, 23e jaargang, nummer 3. Wie een kaart bekijkt die is gemaakt voor de defnitieve bedijking van de Zijpe, realiseert zich iets waarbij je niet stil staat als je nu door de Zijpe fetst. En dan de naar het noordoosten breed uitwaaierende Zijpe.1) Kortom, zo’n kaart laat je zien dat de Wadden beginnen ten noorden van Camperduin. Het landschap ‘boven’ de Westfriese Omringdijk is voor de inpoldering van de Zijpe een landschap van wadden en strandvlakten met een enkel hoog duin. Daar lag de Rekeredam, de Schoorlse Zeedijk, die het water uit de Zijpe moest tegenhouden. Uitsnede uit de 16-bladskaart van het Hoogheemraadschap van de Uitwaterende Sluizen: links van het midden Groot Keijns, de regelmatige verkaveling van de Zijpe geheel onderbrekend, daar boven de Keinsmerwiel en daarboven de Keins (onze Lieve Vrouwe van de Keins) en in het midden van de kaart schuin naar beneden lopend tot de Westfriesse Zeedijck het Keinsmerwegje (hier: ’t Noordt Keijnsemer brug), dat de dijk overstekend recht naar de Groot Keins voerde; rechtsonder de driehoek gevormd door de Ouden Dijck, de Ouden Vriesse Zeedijck en de Nieuwe Vriesse Zeedijck, waar mogelijk het veerhuis stond dat in september 1509 wegspoelde. leden verhuert ende verpacht heeft gehadt een Willem Oickers met sijnen medegesellen omme de somme van negen Rijnsgulden tiaers Nu eest soe dat de voorscreven suppliant ende sijn voorscreven gesellinne ter eeren Gods augmentacie ende onderhout vanden zeven getijden van den dage onlanx geexigeert ende opgestelt binnen der prochijekercke van Scagen ende ter lavenisse van heurer beijder zielen ende van hueren nacommers souden gheerne voir hen hueren erven ende nacomelingen geven applicqeeren ende maken de renten ende intresten van tvoorscreven veerken der voirscreven kercken van Scagen…â€�) De beide vorsten tot wie dit verzoek is gericht, staan dat toe, nadat ze hun Hoge Raad en de Rekenkamer (de afdeling Financiën dus) hebben geraadpleegd en hebben gehoord, dat het bedrag te verwaarlozen is als het gaat om ’s Rijks schatkist, maar de moeite waard voor het doel dat door de aanvragers wordt beoogd. Totdat de plannen voor de bedijking van de Zijpe vaste vormen aannemen. Als een van de laatste punten komt aan de orde dat degenen die al belangen hadden in de te bedijken Zijpe schadeloos gesteld moesten worden, of moesten worden verzekerd van voortgezet gebruik. De Groot Keins lag, en ligt nog altijd, in de Zijpe ongeveer op de hoogte van de Keinsmerwiel, vlak ten oosten van de Grote Sloot tussen Schagerbrug en Keinsmerbrug. Wat er met het veer is gebeurd in de periode tussen 1551 en de uiteindelijk geslaagde bedijking van Zijpe in 1597, is niet bekend. Gedurende vele jaren tussen 1551 en 1597 heeft de Zijpe onder water gestaan door stormen en ook door opzettelijke inundatie.

21.

Artikelnummer: 2014030307   Jan van Scorel ZHB 2014-03;   auteur: Ravestijn, P. (Pauline)    (1495-1562) Aanleiding tot dit artikel was een expositie over Jan van Scorel in Utrecht (jan. j.l.) over de tijd dat hij in Rome was, waar hij onder de toenmalige Nederlandse paus Adrianus VI tot conservator werd benoemd van de pauselijke kunstcollecties. Jan van Scorel en Zijpe In de jaren 1549 - 1553 ontplooide Jan van Scorel verschillende nevenactiviteiten als ingenieur. Toen zag hij de inpoldering van de Zijpe, vlakbij zijn geboortedorp als een nieuwe uitdaging. De keizer vond dat echter een veel te omvangrijk gebied en gaf op 31 december 1552 alleen octrooi voor de bedijking van de Zijpe. Toch kwam in dat jaar een zeedijk gereed en werd Zijpe land. In 1570 gevolgd door de Allerheiligenvloed waarbij Zijpe weer onder water verdween. Dit was voor Diederik van Sonoy, gouverneur van Willem van Oranje, aanleiding om opdracht te geven de Zijpe blank te zetten om de Spaanse inval tegen te houden. Door deze gebeurtenissen en mede doordat de financiering van de bedijking ook al niet zo vlot verliep, duurde het tot 1597 voordat eindelijk de Zijpe is ingepolderd. Tekenaar Paul Teng en schrijver Jan Paul Schutten hebben op basis van historische feiten een 80 pagina’s tellend stripboek met als titel “Sede Vacante 1523” (= Kaart Zijpe van Zoutman (1664). of wel ‘lege stoel’) gemaakt. Namens het bestuur van de Historische Vereniging de Zijpe nodig ik u hierbij uit voor de najaarsvergadering op dinsdag, 18 november 2014.

22.

Artikelnummer: 2015032022   Wat kwam de melkschipper tegen op weg naar de Eensgezindheid? ZHB 2015-03;   auteur: Dekker, J. (Jan)    (ca. 1900-1964) Tijdens een nostalgische vaartocht op 20 en 21 juni 2015 voeren Jan Dekker en Jan de Boer nog eens de route die de melkschuit vroeger volgde op weg naar De Eensgezindheid in Sint Maartensvlotbrug. Het artikel geeft een beschrijving van de route. Wij varen hier op de Grote Sloot in de polder Zijpe, wat de belangrijkste boezem is van de polder Zijpe. Jan van Scorel kreeg reeds in 1552 octrooi om de Zijpe te bedijken en de Grote Sloot te graven. Dat ging allemaal niet zo snel natuurlijk, vandaar dat er in de Zijpe drie logementen waren, waar men kon eten en overnachten. Dat waren in ’t Zand Het Wapen van Alkmaar, in Schagerbrug Het Wapen van Zijpe en in St. Maartensbrug Het Wapen van Amsterdam en op die plek woon ik nu zelf. Een bijkomende functie van de Grote Sloot was ook de afvoer van landbouwartikelen zoals: suikerbieten, aardappelen, koolsoorten, granen en zuivelproducten etc. uit de Zijpe en Wieringerwaard. Ook de beurtschippers uit Wieringen, Wieringerwaard en de Zijpe maakten twee of drie maal per week gebruik van de Grote Sloot op doorvaart naar Alkmaar of Amsterdam. De financiering om de Polder Zijpe te bedijken, werd in de Gouden Eeuw gedaan door rijke kooplieden uit Amsterdam, Alkmaar en Antwerpen. Oorspronkelijk werd de Zijpe en Hazepolder vanuit St. Maartensbrug geregeerd en wel vanuit het Gemeenelandts Boodehuijs.

23.

Artikelnummer: 2022040305   40 jaar historische vereniging “de zijpe” ZHB 2022-04;   auteur: Prij, J. (Jan)    (2022) Dit jaar bestaat onze vereniging 40 jaar. Zoals door onze voorzitter in het vorige nummer is aangekondigd, willen we hieraan in de vier uitgaven van dit jaar aandacht geven. Om te benadrukken dat het een bijzonder jaar is, heb- ben de vier uitgaven van dit jaar als kleur Robijnrood uit het jubileum logo. Voor de afbeelding op de voorbladen is gekozen voor zwart-wit afbeeldingen van Piet Bosman. Deze afbeeldingen zijn met toestemming van en in overleg met de familie Bosman gekozen uit een door Plukker in 1987 uitgegeven jaarkalender. Naast gerenommeerd foto- graaf was Piet Bosman een van de oprichters van onze vereniging en secretaris tot zijn overlijden op 18 oktober 1986. Ook schreef hij veel artikelen voor ons verenigingsblad. Zijn artikelen over de zuivelindustrie in de Zijpe staan al heel lang boven aan de lijst met meest opgevraagde artikelen. Over de samenstelling van de redactie van het verenigingsblad heeft Theo Volkers in het vorige nummer geschreven. Het leek ons goed ook nog wat meer te zeggen over het blad zelf. JAAR HISTORISCHE VERENIGING DE ZIJPE. 40 jaar ZHB Jan Prij Dit jaar bestaat onze vereniging 40 jaar. Zijn artikelen over de zuivelindustrie in de Zijpe staan al heel lang boven aan de lijst met meest opgevraagde artikelen. Enkelen wonen er niet meer maar hebben via geboorte of familie warme banden met de Zijpe. Ook zijn er auteurs die niet uit de Zijpe komen maar over een onderwerp schrijven dat wel met de Zijpe verband houdt. Naast Frank hebben Jan Bremer en Piet Dekker veel artikelen geschreven over de geschiedenis van de Zijpe. Het is dan ook de vraag of de geschiedenis van de Zijpe nog voldoende onderwerpen heeft die voldoende interessant zijn voor de leden en waarover artikelen geschreven kunnen worden waarmee elke drie maanden een blad gevuld kan worden. Gelukkig zijn er vaak fotos uit de beeldbanken de Zijpe en Niestadt die gebruikt kunnen/mogen worden van het Zijper Museum. Om de kosten voor de vereniging te drukken bevat de ZHB sinds 2013 reclames van bedrijven die al lang in de Zijpe zijn gevestigd.

24.

Artikelnummer: 2022041822   Zijper Bram en Trien Nottelman in voormalig Nederlands Indië: 1920-1946, deel 1 ZHB 2022-04;   auteur: Struijf, M. (Margriet)    (1898-1928) De families Rademaker en Nottelman waren honkvast in de Zijpe en nabije omgeving. Grote uitzondering zijn mijn oudtante Trien en haar man Bram, die in 1920 naar voormalig Nederlands Indië gingen en daar 25 jaar woonden. Met behulp van haar kleinkinderen Toos en Paul Advokaat, Yvon en Kees Hoeben en nicht Nel Vries-Eriks, heb ik onderstaand artikel geschreven aan de hand van herinneringen en ca. 100 bewaard gebleven brieven, vooral van Trien aan haar ouders, uit de jaren 1921-1923 en 1927-1928 (citaten hieruit zijn in italic schrift). In alle brieven viel mij op hoezeer zij bij de familieleden en de Zijpe betrokken bleven. BRAM EN TRIEN NOTTELMAN IN VOORMALIG NEDERLANDS INDI. : 1920-1946 DEEL 1 Margriet Struijf De families Rademaker en Nottelman waren honkvast in de Zijpe en nabije omgeving. Grote uitzondering zijn mijn oudtante Trien en haar man Bram die in 1920 naar voormalig Nederlands Indi gingen en daar 25 jaar woonden. In alle brieven viel mij op hoezeer zij bij de familieleden en de Zijpe betrokken bleven. Dit was exceptioneel voor mensen uit de Zijpe Bram Trien en baby Ans na aankomst in Indi 20. Vier maanden na aankomst gaf ze een opsomming van alle brieven die ze sinds hun vertrek van familieleden buren vrienden en kennissen uit Nederland (Zijpe en omgeving) hebben ontvangen: 28 waaronder 8 van haar zus Neeltje. Uit alle brieven blijkt dat hoewel aan de andere kant van de wereld de Zijpe figuurlijk toch heel dichtbij was. Jelui moeten dus maar nooit meer kaas of rookvleesch sturen stuur liever taai taai dat is beter. 1 Hierna houd ik gemakshalve de destijds gebruikelijke benaming `Indi aan.. ZIJPER MUSEUM. 50 JAAR Het Zijper Museum bestaat volgend jaar 50 jaar als we tenminste de periode 1973-1999 waarin de naam Oudheidkamer Zijpe gevoerd werd meerekenen (en dat doen we natuurlijk). Omdat bezoekers van het museum bij herhaling vragen naar een exemplaar van Jan Bremers De Zijpe (deel 1) zou de heruitgave van dat standaardwerk over de Zijpe een optie zijn. Natuurlijk zal de prijs van het boek een rol spelen bij het wel of niet aanschaffen maar die prijs hangt af van de oplage en die hangt weer af van uw belangstelling. Hoe dan ook we streven naar een prijs van onder de We hopen dat u bereid bent om met een mailtje aan info@zijpermuseum.nl kenbaar te maken of u belangstelling hebt voor een heruitgave van De Zijpe (deel 1). Het zou zomaar kunnen dat u idee n hebt voor onderwerpen of tips voor sprekers in het kader van de te organiseren lezingen of misschien wel voor bepaalde evenementen.

25.

Artikelnummer: 2008042022   Zijpe en het water: vriend en vijand: De Visserij ZHB 2008-04;   auteur: Loo, L.F. van (Frank)    (1600-1940) Zijpe en het water: vriend en vijand . De Pettemers werden dijkwerkers. [ (7) L.F. van Loo, Petten honderd jaar geleden (1889), in: Petten stiefkind, p. 102-114, i.h.b. p. 105.] Oudesluis/Zijpe Tot de bedijking van de Anna Paulownapolder, dus tot 1845/46, lag Oudesluis aan de kust. Het Hazepoldertje (dat bij de Zijpe hoorde, maar tegen Petten aan lag) telde toen vijf vissers, vijf visventers en 16 zeelieden, waarvan 11 Groenlandvaarders (april-september). Het Regsitre Civique van 1811 vermeldde voor Zijpe nog vier vissers, waarschijnlijk in de binnenwateren. Bij de beroepentelling van 1909 stonden 9 Zijpenaren als visser te boek. [ (5) J.T. Bremer, De Zijpe I, p. 63/64, 109, 154 en II, p.135.] Een zoektochtje in De Zijper Courant van 1879 tot 1940 levert, met het trefwoord visscher, maar weinig op. Simon en David Middelie, visschers te Zijpe. Fuikenvisser Jan Bignum uit de Zijpe in 1930 .

26.

Artikelnummer: 2015041920   Burgerlijke stand Gemeente Zijpe honderd jaar geleden ZHB 2015-04;   auteur: Boer, J.E. de (Jan)    (1915) BURGERLIJKE STAND GEMEENTE ZIJPE Cornelis Willem Drooger, 29 jaar, stoker - olieman, geboren te Anna Paulowna en wonende te Den Helder, zoon van Cornelis Drooger en Hendrika Meijer en Gerarda Jacoba Veeter, 24 jaar, geboren te Wieringerwaard en wonende in Zijpe, dochter van Arend Veeter en Jannetje Broens, beiden wonende in Zijpe. 27 febr. Gerrit Eriks, 28 jaar, arbe ider, geboren te Schagen en wonende alhier, zoon van Arie Eriks en Aaltje Kramer, beiden wonende te Schagen en Jannetje Stins, 28 jaar, zonder beroep, geboren te Callantsoog en wonende te Den Helder, dochter van Arie Stins en Jannetje Zeeuw, beiden wonende te Den Helder. 13 maart Arie Grin, 23 jaar, arbeider, geboren te Anna Paulowna en wonende aldaar, zoon van Cornelis Grin en Antje de Graaf, beiden overleden en Reintje de Waal, 22 jaar, dienstbode, geboren te Anna Paulowna, wonende alhier, dochter van Cornelis de Waal, overleden, en Antje Grin wonende alhier. 10 april Marinus Schipper, 24 jaar, metselaar, geboren te Zaandam en wonende alhier, zoon van Cornelis Schipper en Anna Smakman, beiden wonende te Amsterdam en Aagje Koopman, 22 jaar zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Klaas Koopman, overleden, en Catharina Elizabeth Zuid -Scharwoude wonende te Zijpe. 13 april Johannes Karsten, 27 jaar, veehouder, geboren te Westwoud en wonende aldaar zoon van Willem Karsten wonende te Westwoud en Klasina Kok, overleden, en Trijntje Heddes, 23 jaar, geboren te Oude Niedorp en wonende te Zijpe, dochter van Anthonius Heddes en Aagje Dekker, beiden wonende te Zijpe. 24 april Daniël Marees, 24 jaar, veehouder, geboren en wonende te Zijpe, zoon van Daniël Marees, overleden, en Maartje Jimmink wonende te Zijpe en Marie Brak, 21 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Jan Brak en Aagje Schrieken, beiden wonende te Zijpe. 29 april Arie Francis, 27 jaar, veehouder geboren te Harenkarspel en wonende te Zijpe, zoon van Pieter Francis wonende te Alkmaar en Trijntje Marees, overleden, en Grietje Gutker, 25 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Cornelis Gutker, overleden, en Iefje Boontjes, wonende te Zijpe. 29 april Cornelis Donker, 26 jaar, veehouder, geboren te Winkel en wonende te Hoogwoud, zoon van Adrianus Donker en Grietje Zeilemaker beiden wonende te Hoogwoud en Maartje Gutker, 24 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Cornelis Gutker en Iefje Boontjes, beiden wonende te Zijpe. 1 mei, Johannes Plant, 27 jaar, schilder, geboren te Brummen en wonende te Hoorn, zoon van Arnoldus Plant en Jantje Hamer beiden wonende te Brummen en Neeltje Langerveld, 28 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Jacob Langerveld en Maartje Sleutel, beiden wonende te Zijpe. 1 mei Klaas Smit, 22 jaar, smid, geboren te Anna Paulowna en wonende te ‘s Gravenhage, zoon van Jan Smit, overleden, en Aaltje Pranger wonende te Alkmaar en Jannetje Baken, 25 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe dochter van Cornelis Baken en Rensje Mooij, beiden wonende te Zijpe. 29 mei Dirk Koning, 29 jaar, timmerman, geboren te Anna Paulowna en wonende te Zijpe, zoon van Cornelis Koning en Aaltje van Dalen, beiden wonende te Zijpe en Trijntje Zeeman, 21 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Hendrik Zeeman en Reinoutje Kooij, beiden wonende te Zijpe. 29 mei August Frederik Jansen, 30 jaar, spoorwegambtenaar, geboren en wonende te Amsterdam, zoon van Arnold Hubert Jansen en Hendrina van der Meij, beiden overleden en Neeltje Fransz, 29 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Jan Fransz en Immetje Brak, beiden wonende te Zijpe. 19 juni Hendricus Johannes van der Linden, 24 jaar, wagenmaker, geboren en wonende te Zijpe, zoon van Anthonie van der Linden en Henrica Gielens en Maria Christina Smit, 25 jaar, zonder beroep, geboren wonende te Zijpe, dochter van Jan Smit en Alida Strooper, beiden wonende te Zijpe. 19 juni Pieter Kapitein, 19 jaar, schilder, geboren te Schagen en wonende te Nieuwe Niedorp, zoon van Pieter Kapitein en Maartje Denijs, beiden overleden, en Mijntje de Jong, 20 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Jan de Jong, overleden, en Aaltje de Vos, wonende te Zijpe. 7 augustus Cornelis Slikker, 48 jaar, brievengaarder, geboren en wonende te Zijpe, weduwnaar van Antje Kaan en zoon van Jan Slikker en Pietertje den Adel, beiden overleden en Cornelia Volder, 27 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Cornelis Volder en Neeltje de Boer, beiden wonende te Zijpe. 28 augustus Jacob Houtenbos, 22 jaar, metselaar, geboren te Bergen en wonende te Zijpe, zoon van Jacob Houtenbos, overleden, en Catharina Pepping wonende te Bergen en Geertruid Johanna Maria Leek, 21 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Bergen, dochter van Nicolaas Leek en Johanna Maria Boon, beiden wonende te Zijpe. 13 september Leonardus Cornelis van Wel, 28 jaar, timmerman en geboren te Vreeland en wonende te Nieuwer Amstel zoon van Lambertus van Wel wonende te Vreeland en Johanna Boode, overleden en Geertruida Kooijman, 26 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Willem Kooijman en Catharina Koning, beiden wonende te Zijpe. 25 september Paulus Breen, 23 jaar, arbeider, geboren te Anna Paulowna en wonende te Den Helder, zoon van Evert Breen en Jantje Grin, beiden wonende te Den Helder en Geertje Voorthuijzen, 22 jaar, zonder beroep, geboren te Anna Paulowna en wonende te Zijpe, dochter van Jan Voorthuijzen en Dieuwertje Smit, beiden wonende te Zijpe. 16 oktober Jan Keuris, 25 jaar, broodbezorger, geboren te Schagen en wonende te Anna Paulowna en Dieuwertje Muntjewerf, 21 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Zijpe, dochter van Jan Muntjewerf en Marijtje Prins, beiden wonende te Zijpe. 13 november Johannes de Vries, 27 jaar, arbeider, geboren te Marum en wonende te Drachten gem. Smallingerland, zoon van Mindert de Vries, overleden en Bregtje Veenstra wonende te Drachten en Lieuwkje Bootsma, 24 jaar, zonder beroep, geboren te Hennaarderadeel en wonende te Zijpe, dochter van Douwe Durks Bootsma en Johanna Pieters Kamstra, beiden wonende te Zijpe. 13 november Herman Christiaan Muller, 32 jaar, slager, geboren en wonende te Amsterdam, zoon van Johannes Jacobus Muller en Johanna Peusschers beiden wonende te Amsterdam en Maria Johanna Rentenaar, 24 jaar, zonder beroep, geboren te Amsterdam en wonende te Zijpe, dochter van Aris Rentenaar en Margaretha Stoppelsteen, beiden wonende te Zijpe. Echtscheiding 22 november Klaasje Frans Tromp, 32 jaar, zonder beroep, wonende te Zijpe en gehuwd met Francois Gerardus van der Kolk, zonder beroep, wonende te Arnhem, gehuwd op 18 mei 1907 in de Zijpe, op 22 november 1915 wordt dit huwelijk ontbonden. 24 december Willem Breed, 22 jaar, arbeider, geboren en wonende te Zijpe, zoon van Klaas Breed en Grietje Blom en Trijntje Hollander, 21 jaar, zonder beroep, geboren en wonende te Den Helder, dochter van Gerrit Hollander en Aafje Breed, beiden wonende te Den Helder. De Gemeente Zijpe is ontstaan in de Napoleontische tijd (begin 1800). De grenzen van het Waterschap Zijpe en Hazepolder werden ook de grenzen van de nieuwe gemeente.

27.

Artikelnummer: 2005041515   Oproep voor de expositie Carthografie ZHB 2005-04;   auteur: Nes, G.J.H. van (Gerard); Loo, L.F. van (Frank)    (1550-1700) 75Het Zijper Museum heeft in 2006 twee thema-exposities: Onderwijs in de 20e eeuw en Cartografie van de Zijpe. Een bekende kaart van de Zijpe is onder meer die van Baptista Doetecomius uit 1600. Maar de Doetecomiuskaart is niet de enige kaart van de Zijpe zelf. Het gaat vooral om kaarten van de Zijpe, Petten en Hazepolder en Callantsoog. Zoals u ook elders in deze ZHB kunt lezen hebben wij onlangs een speciale kaart van de Zijpe ‘ondekt’. Een bijzondere kaart van de Zijpe, gemaakt ter gelegenheid van de (definitieve) droogmaking in 1597: de Doetecomius-kaart uit 1600. OPROEP .

28.

Artikelnummer: 2007011314   Zuivel uit de Zijpe : 55 ‘honderdtonners’ in De Zijpe (tot eind mei 2005) ZHB 2007-01;   auteur: Schipper, J.P. (Sjaak)    (1959-2005) 164Inleiding Van de circa 700 Noord-Hollandse melkkoeien, die de magische grens van 100.000 kg melk zijn gepasseerd, waren er maar liefst 52 afkomstig uit de Zijpe. In de Zijpe was het Sijke 32 van de familie Ruyter in Burgerbrug, in 1970 gevolgd door Jeltje 37 van de familie De Lange in Schagerbrug. Hiervan zijn er 26 afkomstig uit onze provincie en 2 uit de Zijpe. Traditie is dat er een zilveren koe wordt aangeboden door de zuivelfabriek en een bord van Makkumer aardewerk door de voormalige rundveefokvereniging Zijpe en omstreken. Foto Niestadtcollectie Zijper Museum. ZUIVEL UIT DE ZIJPE: 55 ‘HoNDERDToNNERS’ IN DE ZIJPE (ToT EIND MEI 2005) J.P.(Sjaak) Schipper De namen In onderstaand overzicht staan alle veehouders met hun 100tonners vermeld, in volgorde van het aantal per veehouder: P. Eriks in Burgerbrug: 5 (Klaartje 181, 197, 201, 210 en Diba 107); P.A. Slijkerman in ’t Zand: 5 (Bets 16, Marie 62, Bets 195, Sjoukje 70 en Sjoukje 75); J.C. Verduin in Burgerbrug: 4 (Bles 10, Juweeltje 5, Bles 17 en Joukje 129); Fa. van Assum in Burgerbrug: 4 (Lize 280, Aagje 69, Geesje 89 en Pietertje P.J.M. Roemer in St.

29.

Artikelnummer: 2016040304   Burgerlijke Stand Gemeente Zijpe honderd jaar geleden ZHB 2016-04;   auteur: Boer, J.E. de (Jan)    (1916) BURGERLIJKE STAND GEMEENTE ZIJPE Lourens Kos, 22 jaar, landbouwer, geb. te Winkel, zoon van Frans Kos en Elisabeth Vink wonende te Winkel en Trijntje de Boer, 21 jaar, geb. te Schermerhorn, wonende alhier, dochter van Pieter de Boer, veehouder en Elisabeth Blankman, beiden wonende te Zijpe. 12 febr. Hendrik Naber, 29 jaar, veekoopman, geb. te Hoorn, weduwnaar van Elisabeth Doffer, zoon van Johannes Naber, veekoopman en Aafje Verlaat, beiden wonende te Hoorn en Cornelia Hendrika Mereboer, 21 jaar, zonder beroep, geb. te Anna Paulowna, wonende alhier, dochter van Cornelis Mereboer en Meintje Lips, beiden wonende te Zijpe. 24 febr. De Rechtbank te Amsterdam maakt bekend dat hun huwelijk dat op 16 juni 1880 te Zijpe is voltrokken op 8 november 1915 door echtscheiding is ontbonden. 22 april Wietze Jongsma, 26 jaar, zuivelarbeider, geb. te Wijckel Gem. Gaasterland, wonende alhier, zoon van Sietze Jongsma, zuivelarbeider en Grietje Veldman, beiden wonende te Balk en Trijntje van Dok, 20 jaar, zonder beroep, geb. en wonende alhier, dochter van Abraham van Dok, timmerman en Jannetje Blom, beiden wonende te Zijpe. 29 april Petrus Bakker, 28 jaar, landbouwer, geb. te Harenkarspel en wonende aldaar, zoon van Jan Bakker, landbouwer en Trijntje Stam, beiden wonende te Harenkarspel en Cornelia Portegijs, 24 jaar, zonder beroep, geb. te Anna Paulowna en wonende alhier, dochter van Arien Portegijs, veehouder en Jansje Strooper, beiden wonende te Zijpe. 29 april Arie Brak, 23 jaar, veehouder, geb. te Schagen en wonende alhier, zoon van Arie Brak, veehouder, en Neeltje Wit, beiden wonende te Zijpe en Grietje de Graaf, 22 jaar, geb. te Zijpe, zonder beroep, dochter van Hendrik de Graaf, veehouder en Cornelia Wit, beiden wonende te Ziipe 30 april Abraham Vries, 23 jaar, veehouder, geb. te Zijpe en wonende te Callantsoog, zoon van Simon Vries en Maria Maasen, beiden zonder beroep en beiden wonende te Callantsoog en Catharina Kooij, 22 jaar, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Jan Kooij en Antje Blankman, beiden zonder beroep en wonende te Zijpe. 2 mei Allardus Kruijer, 24 jaar, veehouder, geb. en wonende te Zijpe, zoon van Allardus Jacobus Kruijer, veehouder en Gerarda Bloothoofd, beiden wonende te Zijpe en Anna Filmer, 23 jaar, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Johannes Petrus Filmer, veehouder en Neeltje Strooper, beiden zonder beroep en wonende te Zijpe. 6 mei Jan Bood, 24 jaar, arbeider, geb. en wonende te Oudkarspel, zoon van Klaas Bood, arbeider en wonende te Oudkarspel en Neeltje van Leijen, overleden en Dieuwertje Kossen, 21 jaar, geb. te Barsingerhorn en wonende alhier, dochter van Cornelis Kossen, arbeider en Neeltje Broers, beiden wonende te Zijpe. 6 mei Pieter Rens, 30 jaar, veehouder, geb. te Zijpe en wonende te Schoorl, zoon van Cornelis Rens, arbeider en Neeltje Schuit, beiden wonende te Zijpe en Trijntje Rens, 29 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Arie Rens, arbeider, wonende te Zijpe en Trijntje Broekhuijsen, overleden. 13 mei Petrus Weel, 24 jaar, arbeider, geb. en wonende te Oudkarspel, zoon van Frederik Weel, overleden en Elisabeth Brouwer wonende te Oudkarspel en Wilhelmina Twisk, 26 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Floris Twisk, arbeider, wonende te Zijpe en Antje Bes, overleden. 20 mei Cornelis Glas, 26 jaar, veehouder, geb. te Hoogwoud en wonende te Callantsoog, zoon van Pieter Glas, veehouder en Geertje Glas, beiden wonende te Callantsoog en Jannetje Schrieken, 24 jaar, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Meijert Schrieken, veehouder, wonende te Zijpe en Jannetje Voorthuijsen, overleden. 22 mei Adam Johannes de Wit, 24 jaar, veehouder geb. te Zijpe en wonende te Beesel, zoon van Willem de Wit, veehouder en Jannetje Zuurbier, beiden wonende te Callantsoog en Catharina Anna Johanna Cornelia Groot, 23 jaar, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Jacobus Cornelis Groot en Margaretha Cornelia Kuiper, beiden wonende te Capelle in Duitsland. 27 mei Jacob Schoen, 26 jaar, metselaar, geb. en wonende te Zijpe, zoon van Pieter Schoen, winkelier en Engeltje Kok, beiden wonende te Zijpe en Aaltje Hollander, 20 jaar, zonder beroep, geb. te Den Helder en wonende te Callantsoog, dochter van Gerrit Hollander, arbeider en Aafje Breed, beiden wonende te Callantsoog. 27 mei Klaas Borst, 27 jaar, arbeider, geb. en wonende te Zijpe, weduwnaar van Jannetje Ott, zoon van Willem Borst, arbeider en Grietje Govers, beiden wonende te Zijpe en Renske Bootsma, 27 jaar, zonder beroep, geb. te Wommels (Friesland) en wonende alhier, weduwe van Siebe de Jong, dochter van Douwe Bootsma, arbeider en Johanna Kamstra, beiden wonende te Zijpe. 3 juni Gijsbert Nicolaas Kuijper, 25 jaar, spoorwegbeambte, geb. te Ursem en wonende te Warmenhuizen, zoon van Jan Kuijper, overleden en Elisabeth Sprenkeling, wonende te Alkmaar en Catharina Maria Dignum, 29 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Cornelis Dignum, zonder beroep en wonende te Zijpe en Alida Vonk, overleden. 15 juli Jan van der Wal, 49 jaar, boerenarbeider, geb. te Nijega en wonende alhier, weduwnaar van Jitske de Vries en zoon van Taeke Freerks van der Wal, overleden en Akke Aans Bergsma, wonende te Oudega (Friesland) en Alida Castelein, 51 jaar, zonder beroep, geb. te Leeuwarden en wonende alhier, onlangs gescheiden van Adrianus van der Wees en dochter van Berend Castelein, overleden en Susanna Stienstra, wonende te Leeuwarden. 2 augustus Cornelis Akkerman, 38 jaar, kaasmaker, geb. te Schermerhorn en wonende alhier, weduwnaar van Neeltje Burger en zoon van Jan Akkerman, arbeider en Trijntje Ton, beiden wonende te Schermerhorn en Antonia Blokker, 24 jaar, geb. te Heerhugowaard en wonende alhier, dochter van Arie Blokker en Antonia van Egdom, beiden overleden. 4 augustus Adriaan Moelker, 30 jaar, arbeider, geb. te Heinkenszand en wonende alhier, zoon van Kornelis Moelker, arbeider en Johanna van de Ende, beiden wonende te Rilland-Bath en Maria Geertruida de Beurs, 23 jaar, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Leendert de Beurs, verlofhouder en Trijntje Muntjewerf, beiden wonende te Zijpe. 19 augustus Johannes Schipper, 27 jaar, arbeider, geb. te ‘s Heer Arendskerke en wonende alhier, zoon van Pieter Schipper, arbeider en Johanna Koets, beiden wonende te ‘s Heer Arendskerke en Cornelia Karelse, 24 jaar, zonder beroep, geb. te ‘s Heer Arendskerke en wonende alhier, dochter van Marinus Karelse, arbeider, wonende te ‘s Heer Arendskerke en Dina Kole, overleden. 26 augustus Adrianus Dignum, 35 jaar, watermolenaar, geb. en wonende te Zijpe, zoon van Cornelis Dignum en Aaltje Vonk, beiden wonende te Zijpe en Anna Mereboer, 27 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Pieter Mereboer en Guurtje Korver, beiden overleden. 9 september Arie van der Werf, 29 jaar, arbeider, geb. en wonende te Zijpe, zoon van Arie van der Werf, overleden en Meinigje Helmsing, wonende alhier en Trijntje Schoorl, 35 jaar, geb. te Den Helder en wonende alhier, dochter van Jan Schoorl en Antje Zeeuw, beiden overleden. 29 september Klaas Govers, 22 jaar, veehouder, geb. te Harenkarspel en wonende aldaar, zoon van Pieter Govers, veehouder en Aagtje Zeeman, beiden wonende te Harenkarspel en Grietje Blaauboer, 21 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Gerrit Blaauboer, veehouder en Elisabeth Wit, beiden wonende te Zijpe 14 oktober Pieter Delver, 28 jaar, melkrijder, geb. en wonende te Zijpe, zoon van Hillebrand Delver, arbeider, wonende te Zijpe en Jantje Schrieken, overleden en Geertje Houdewind, 22 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Pieter Houdewind, arbeider en Elisabeth Bruin, beiden wonende te Zijpe. 21 oktober Gerrit Hoogvorst, veehouder, geb. en wonende te Schoorl, zoon van Jan Hoogvorst, overleden en Grietje Beeldman, wonende te Schoorl en Femmetje Wilhelmina Harp, 27 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Jacob Harp en Jacoba Jeanette Zijp, beiden wonende te Zijpe. 4 november Cornelis Vos, 22 jaar, tuinier, geb. te Zijpe en wonende te Sint Pancras, zoon van Gerrit Vos, winkelier en Antje Wortel, beiden wonende te Sint Pancras en Aaltje Rens, 20 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Cornelis Rens, watermolenaar en Maartje Kos, beiden wonende te Zijpe. 4 november Jacob Rondhout, 24 jaar, machinist, geb. te Woudsend (Wymbritseradeel) en wonende te Zijpe, zoon van Mijljes (Emilius) Rondhout, machinist en Eelkje Ploegstra, beiden wonende te Woudsend en Trijntje Brouwer, 21 jaar, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Cornelis Brouwer, arbeider en Marijtje Ott, beiden wonende te Zijpe. 16 december Boudwijn van Vliet, 22 jaar, schipper, geb. te Wilnis en wonende aldaar, zoon van Jan van Vliet, schipper en Dirkje van Ingen, beiden wonende te Wilnis en Jannetje Zwaan, 22 jaar, zonder beroep, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Cornelis Zwaan, arbeider en Trijntje Kuiper, beiden wonende te Zijpe. 23 december Hendrik Hilbrand de Carpentier, 26 jaar, schipper, geb. en wonende te Zijpe, zoon van Pieter Helenus de Carpentier, winkelier, wonende alhier en Tjitske de Vries, overleden en Aaltje Doorn, 26 jaar, geb. en wonende te Zijpe, dochter van Jacob Doorn, overleden en Maartje Zeeman, wonende alhier. .

30.

Artikelnummer: 2005042324   Een nieuwe vijfpolderkaart van Kaerius? ZHB 2005-04;   auteur: Nes, G.J.H. van (Gerard); Loo, L.F. van (Frank)    (1631-1700) Tevens Erratum artikel vorige aflevering Zie ook: www.zijpermuseum.nl/maps/zhb2005b.html 79EEN NIEUWE VIJFPOLDERKAART VAN KAERIUS? (Erratum artikel vorige aflevering) G.J.H. (Gerard) van Nes en L.F. (Frank) van Loo In het artikel ‘Het Kaerius-Pitt kaartje van de Zijpe (1631/1682)‘ in de vorige uitgave van de ZHB1 is helaas een geheel verkeerde afbeelding geplaatst. De achterkant van de kaart is niet bedrukt, dit ook in tegenstelling tot de meeste andere Vijfpolderkaarten die in atlassen werden opgenomen en in het algemeen een gedrukte tekst (over de Zijpe) op de achterkant bevatten. Dit artikel met alle bijbehorende kaarten is ook te vinden op http://www.zijpermuseum. nl/maps/zhb2005b.html Noten/Literatuur: 1 G.J.H. (Gerard) van Nes en L.F. (Frank) van Loo, Het Kaerius-Pitt kaartje van de Zijpe (1631/1682), ZHB 23e jrg. nr.3 (2005), p.3-6. 2 Met dank aan Els Mak van de afdeling topografischhistorische atlas van het Waterlands Archief te Purmerend voor haar medewerking. De Historische vereniging “De Zijpe” wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig 2006. .

Uitgebreid zoeken